Nickerie

Nickerie.Net, dinsdag 21 juni 2005

21 juni - de langste dag van het jaar in het noordelijk halfrond

De rijstkorrels vullen zich

August van Dijk

Paramaribo - Mensen die altijd klagen dat "de dag zo voorbij is" hebben vandaag niets te klagen. Want 21 juni is de langste dag van het jaar aan het noordelijk halfrond. Dat betekent dat de zon om 19.17 uur uit het gezichtsveld van Suriname zal verdwijnen, enkele minuten eerder dan gisteren.

Dit verschijnsel dat de zon zo hoog aan de hemel en zo ver naar het noorden stijgt, wordt een zomersolstitium of zonnestilstand (zonnewende) genoemd. Deze solstitia doen zich voor op 21 en 22 juni, beide dagen zijn dan even lang in tijdsduur en markeren het begin van een nieuw seizoen. Dat betekent dat in Suriname, dat op het Noordelijk halfrond ligt, de regentijd nu langzamerhand plaats gaat maken voor de grote droge tijd.

"In de sterrenkunde kunnen wij waarnemen dat de zon een min of meer elliptische baan aan de hemelsfeer beschrijft", vertelt kapitein Johan Brunings, oud-gezagvoerder bij de Scheepvaart Maatschappij Suriname (SMS) over deze solstitia en even nachtspunten, die de voortschrijdende tijd in jaren en jaargetijden verdelen. "Deze baan van de zon wordt de ecliptica genoemd omdat verduisteringen van zon en maan zich alleen voordoen wanneer de baan van de zon en die van de maan elkaar gaan kruisen. Als we ons nu voorstellen dat het vlak van de aardse equator parallel loopt aan het vlak van de hemelequator, dan ben je al een heel eind op weg", zegt Brunings.

Kapiteins en stuurlieden op de zeevaart zijn kenners van de hemellichamen en hun bewegingen. "Als de schijnbare jaarlijkse baan van de zon de hemelequator snijdt heb je een evennachtspunt", vervolgt Brunings. "De hoek tussen de baan van de zon en de hemelequator wordt de declinatie genoemd en die bedraagt 23 graden en 27 minuten." Gewoonlijk bevindt de zon zich op 21 en 22 maart in het voorjaarsevennachtspunt en op 22 en 23 september in het herfstevennachtspunt. Halverwege de omloopbaan van de zon, tussen de beide evennachtspunten, liggen de punten van het zomer- en de wintersolstitium. Hier in Suriname zouden wij moeten spreken van droge- en regentijdsolstitium. Dus is er sprake van een droge tijdsolstitium als vannacht de zonnebaan de hemelequator snijdt.

Voor kapitein Brunings leeft dit allemaal nog omdat hij nog uit de tijd stamt dat zeelieden met de sextant (hoekmeetinstrument) op de middag de zonshoogte en ‘s avonds en ‘s nachts stershoogte, moesten bepalen voor een bestek (een zeevaartkundige berekening met behulp van de positie van de hemellichamen om de positie van het schip op zee te kunnen bepalen).

De schijnbaar elliptische baan van de zon om de aarde is sinds mensenheugenis verdeeld in de twaalf tekens van de dierenriem. In zeemansjargon zou men kunnen zeggen dat de zon vandaag in het sterrenbeeld Cancer (kreeft) komt. Over een half jaar, dus op 22 en 23 september, duikt de zonnebaan aan de andere kant van de hemelsfeer onder de hemelequator – ‘de zon gaat dan in Aries (ram)’, volgens stuurlieden – en dat wordt dan een regentijdsolstitium - dus breekt de regentijd aan. De Schepper heeft het hemelgewelf zodanig ingericht dat ons drogetijdsolstitium zich altijd onder het sterrenbeeld van Kreeft afspeelt.

Het Chinese jaar is volgens ditzelfde astronomische gegeven verdeeld in twaalf maanmaanden. Deze verdeling begint bij de tweede nieuwe maan, na het winter-evennachtspunt. Vanwege het verschil van ongeveer elf dagen dat per jaar optreedt tussen de omlooptijd van de zon en die van de maan, wordt in de Chinese tijdrekening om de twee en een half jaar een compensatiemaand ingelast. Ook is het Chinese jaar verdeeld in 24 perioden van 15-16 dagen. Dit in overeenstemming met de ecliptica, de schijnbaar jaarlijkse beweging van de zon. Volgens de traditionele en op deze beweging afgestemde Chinese kalender gaat Suriname – onder de noemer ‘drogetijd’ – met de zon in het sterrenbeeld Kreeft de volgende opeenvolgende perioden tegemoet: Li Chun (begin van de zomer); Yu Shui (toch nog regenwater); Xiao Man (de rijstkorrels vullen zich met melk); Jung Zhe (insecten worden wakker); Qing Min (helderstralend weer) en Li Xia: begin van de grote drogetijd. Kapitein Brunings: "In vele culturen is de zonnewende dan ook aanleiding tot allerlei exotische uitingen en bijgeloof."

Redactie N.Net: Het zuidelijk halfrond beleeft op 21 juni juist de kortste dag. De langste dag is dan op 21 december - terwijl bewoners in het noordelijk halfrond deze dag als de kortste dag beleven.

Bron/Copyright:
	,21/06/2005

WWW.NICKERIE.NET

E-mail: info@nickerie.net