Nickerie.Net, vrijdag 30 september 2005  

Eugène Ramdin Nestor Hindostaanse cultuur overleden

door Nancy De Randamie

Paramaribo - Eugène Ramdin, die in leven een grote bijdrage heeft geleverd aan de herwaardering van traditionele en religieuze Hindostaanse cultuur, is afgelopen vrijdag, rond één uur in de middag in het Academisch Ziekenhuis Paramaribo overleden. Ramdin, die 62 jaar geworden is, werd donderdag opgenomen. Dochter Nirmala Ramdin vertelt dat haar vader al jaren nier- en hartpatiënt was. Ramdin stond bekend als een behulpzame man die altijd klaar stond voor zijn buren en de gemeenschap. Mensen die bijvoorbeeld hulp nodig hadden bij de organisatie van een huwelijk of crematie, hielp Ramdin belangeloos.

Nirmala Ramdin: "Mijn vader was leerkracht. Ook had hij ooit een platenzaak, opnamestudio en advertentiebureau. Verder gaf mijn vader ooit zijn krachten bij de afdeling Cultuur van het Ministerie van Onderwijs en Volksontwikkeling. Hij was daar belast met culturele manifestaties, internationaal en nationaal. Later had hij als ondernemer een theeverpakkingsfabriek."

Een voorbeeld van een internationale manifestatie die door Ramdin werd georganiseerd, was de Suritrito Show. "Dat was een culturele uitwisseling tussen Suriname, Trinidad en Tobago." Ramdin heeft verder meegewerkt aan de verschillende Carifesta’s. "Maar vooral bijzonder was zijn bijdrage aan de herleving van de tajiya", aldus zijn dochter.

Tajiya is een religieuze processie waarbij men naar de rivier gaat om te bidden. Eugène Ramdin heeft ook de jaarlijks terugkerende divali-optochten in Suriname geïntroduceerd. "Hij vond dat ook de andere bevolkingsgroepen moesten weten wat de hindoes zoal te vieren hebben met divali."

Dat Ramdin zich zo inzette voor de religieuze cultuur van de Hindostanen is niet zomaar.

Hij gaf Hindi-lessen aan huis en hield religieuze bijeenkomsten in de buurt waar hij woonde, Maretraite 2. Nirmala: "In die tijd waren er nog geen Hindostaanse tempels in de buurt en dus hield mijn vader gewoon in de straat de kerkdiensten." Ramdin werkte op alle mogelijke manieren aan de (culturele) integratie van de verschillende bevolkingsgroepen. Zo gaf hij ooit ook Hindi lessen aan het verplegend personeel van het ‘s Lands Hospitaal. "Dit deed hij zodat de verpleegsters ook met de Hindostaanse patiënten konden praten."

Ramdin is verder bekend van het Hindostaanse culturele televisieprogramma uit de jaren tachtig, ‘Kela Kie Poeja’. "Hij was voorzitter van de stichting Kiela Kie Poeja. In het programma ‘Kela Kie Poeja’ heeft mijn vader vooral de baithak ghana in Suriname doen heropleven. De verschillende deelnemende groepen deden in competitievorm mee aan het programma. Er werd gelet op zang, muziek en hoe de instrumenten werden bespeeld zoals de dhool, harmonium en dandtaal."

Het programma ‘Kela Kie Poeja’, dat letterlijk ‘Verering van de Kunst’ betekent, was een eye-opener binnen de Hindostaanse cultuur voor niet alleen de Hindostaanse Surinamers, maar ook voor de andere bevolkingsgroepen. Baithak ghana is inmiddels heel populair binnen de Surinaamse gemeenschap. Ramdin maakte ook educatieve televisieprogramma’s voor de jeugd bij de STVS. Nirmala: "De eerste heette ‘Wij en de Wereld’ en de andere heette Van Marowijne tot de Corantijn’." Ramdin is verder jarenlang panellid geweest van het STVS-discussieprogramma Zeg ‘t Maar. Nirmala: "In dit programma bracht hij vaak ideeën naar voren die van de traditionele benadering afweken."

Ramdin heeft ook een aantal publicaties op zijn naam staan. ‘Op zoek naar een adequate spelling van de Hindustani Bhasja in Suriname’, is er één van. Ramdin ging in dit boekwerk op zoek naar de juiste spelling van de Hindostaanse taal in Suriname. Nirmala: "Mijn vader wilde met dit boek de verwarring van het Sarnami duidelijk maken en aan een kritische beschouwing onderwerpen. Waarom spreken we het zo uit? Wat is de juiste uitspraak?"

Een andere bekende publicatie van Ramdin heet: ‘De Grondbeginselen van het Hindoeïsme’. Dit boek moest dienen als inspiratiebron voor de jeugd die interesse had in de hindoefilosofie. Zijn laatste uitgave kwam uit in 2003, getiteld ‘Mesla Ewr Kehawet’, en is een bundel van spreekwoorden en gezegden uit het Sarnami. De Nederlandse vertaling is erbij gevoegd.

Ramdin heeft een ontegenzeggelijk grote bijdrage geleverd aan de instandhouding, verbreiding en popularisering van de Hindostaanse cultuur. Met zijn heengaan is een groot cultuurkenner, een sociaal bewogen persoon en bijzondere Surinamer ons komen te ontvallen.

Eugène Ramdin wordt onder begeleiding van baithak ghana-muziek aanstaande woensdag gecremeerd te Weg naar Zee.-.

Het laatste afscheid van Eugène ‘Kela Ki Poedja’ Ramdin

Een grote zoon van de Surinaamse cultuur

door Carla Tuinfort

Paramaribo - Het laatste afscheid van de bekende, vrolijke, geliefde, gerespecteerde en progressieve promotor van de Surinaams-Hindostaanse cultuur, Eugène Lakhradj ‘Kela Ki Poedja’ Ramdin heeft gisterenmiddag plaatsgevonden aan de Jagdeiweg te Kwatta. Daarna is hij gecremeerd te Weg naar Zee.

Ramdin was een tijdje ziek, een probleem met zijn lever. Hij is 62 jaar, bijna 63 jaar geworden als hij zijn verjaardag op 17 oktober aanstaande nog had mogen meemaken. Het laatste afscheid, zijn laatste ‘antim sanskar’ (allerlaatste dienst) was druk bezocht. Mensen van alle rangen en standen, van de mediawereld, de kunst- en cultuurwereld, de zakenwereld, de politieke wereld, waren afscheid komen nemen en de overgebleven familie sterkte komen toewensen. Er werd ook gebeden door de pandit, terwijl oom Gène, zoals hij werd genoemd, rustig en vredig in zijn kist lag, versierd met kransen van paarse en witte orchideeën. Aan zijn hoofdeind een dia-lichtje, dat werd bij gevoed met ghee en brandende wierookstaafjes. Eerst werd hij omhangen met bloemen-malas door zijn broers en zonen van wie sommigen ten teken van rouw het hoofdhaar hadden afgeschoren. Ook de radio-omroeper, programmamaker en zanger Ruben Jitan, die Ramdin’s pleegzoon is. Daarna werd hij door de andere afscheidnemers bestrooid met de bij Surinaamse begrafenissen welbekende bloemblaadjes. In dit geval van vooral gele fajalobi. Vermengd met kamfer, suiker en nog een paar dingen, vertelt de dichter Bhai, pseudoniem voor dr James Ramlall, zijn goede vriend en vertrouwensman, aan dWTCultuur.

Het overdekte erf van het gebouw van Kela Ki Poedja aan de Jagdeiweg te Kwatta was helemaal vol, de mensen stonden op straat in de felle zon en op een naburig erf. Er was doplamuziek en zang, taza- en baithakganamuziek en zang. Dit was een innige wens van oom Gène. Een zuster van hem, overmand door verdriet, huilde. Haar sociaalbewogen en sociale broer zou er niet meer zijn. Hij probeerde iedereen die hem daarom vroeg, te helpen. Als ze niet vroegen, dan hielp hij toch, want hij was een progressieve man en had vele goede ideeën voor de ontwikkeling van Suriname langs de weg van bewustzijn van de Surinaamse-Hindostaanse kunst en cultuur.

Een dieptepunt in zijn leven was dan ook het abrupte einde van het populaire, boeiende en leerrijke televisieprogramma ‘Kela Ki Poedja’ (‘De verering van de kunst’), dat geen sponsoring meer kon vinden. Ondertussen hadden de jaren dat het programma op de STVS te zien was, ervoor gezorgd dat de totale Surinaamse gemeenschap en niet alleen de Hindostanen, vooral meer culturele informatie en kennis kregen aangereikt en daardoor een verhoogd cultuurbewustzijn. De achtergronden van de Surinaams-Hindostaanse cultuur werden door ‘Kela Ki Poedja’ naar voren gebracht en alle Surinamers konden deze dan ook beter begrijpen en verstaan. En ook is deze eigen televisieproductie en creatie van Eugène Ramdin een grote stimulans geweest voor de gehele Surinaamse samenleving om haar interesse voor kunst, cultuur, muziek en dans te vergroten.

Roshnie Radhkishun van Radika-radio en -televisie zegt dat een grote zoon van Suriname is heengegaan. Ze betreurt het dat dit is gebeurd nog voordat hij fatsoenlijk werd gedecoreerd door de Surinaamse regering voor al zijn verdiensten.

De oud-onderwijzer, cultuurpromotor en businessman, toneelspeler en filmacteur (in ‘Wan Pipel’ van regisseur Pim de La Parra speelt hij de advocaat), cultureeleducatief programmamaker en panellid, was ook schrijver. Van zijn hand verschenen publicaties over de spelling van de Surinaams-Hindostaanse taal, het Sarnami, en over de grondbeginselen van de filosofie van het hindoeïsme. Uniek in deze reeks is zijn boek ‘Mesla ewr Kehawet’ (2003) met Sarnami spreekwoorden en zegswijzen. De jaarlijkse divali-optocht en de vele baithakgana-concerten die nou voor iedereen toegankelijk zijn, zijn oorspronkelijk door hem geïnitieerd. Hij was een pionier op cultureel gebied in Suriname, die zich met toewijding inzette voor de verheffing van culturele normen en waarden van dit land.

Zowel het directoraat Cultuur van het Ministerie van Onderwijs en Volksontwikkeling waar hij jaren in dienst was, als de politieke partij UPS waartoe hij was toegetreden uit onvrede met de zogenoemde ‘oude politiek’, prezen zijn kwaliteiten als medemens, als medewerker en als ondernemer. Hij had een boekhandel en een recordshop waar ook een muziekopnamestudio aan verbonden was. Hij was de oprichter van Surinames eerste theefabriek; deze produceerde Red Lotus-thee.

Zijn dochter Nirmala sprak namens haar familie: "Pa, zoals jij was er geen ander." Ze zegt dat hij zich op het politieke vlak een rebel heeft getoond. Dat hij op zijn manier altijd heeft gestreden tegen onrecht en corruptie. Oftewel in de vorm van een krantje genaamd ‘Pagara’, of in de vorm van een door hem gecomponeerd strijdlied als ‘Teprehwen Hemre Deswa Ke Bil Wai Derle Re’ (‘De verraders hebben het land vernietigd’). Dit werd hem natuurlijk niet altijd in dank afgenomen.

Ook het kunstenaarscollectief van gallery Egi Du heeft goede culturele producties en programma’s kunnen realiseren en presenteren door toedoen van de welgemeende aanwijzingen en adviezen van Oom Gène Ramdin. De Surinaamse gemeenschap zal altijd blijven genieten van de bijdrage die hij geleverd heeft om via informatie, kennisverschaffing en uitwisseling het Surinaamse cultuurbewustzijn op een hoger plan te brengen; en de Surinaamse kunst- en cultuurwereld zal hem blijven gedenken zoals hij ook in werkelijkheid was, heel gewoon, heel menselijk, en toch bijzonder. En vooral soms met een lach en soms met een traan.-.

Het is voorbij

Bhai

WWW.NICKERIE.NET

E-mail: info@nickerie.net

Copyright © 2005. All rights reserved.

Designed by Galactica's Graphics