Nickerie

WTO Wereldhandelstop

13-17 december 2005

Hong Kong

Compromis over subsidies redt WTO-top

Voor rijke landen valt bij de WTO weinig meer te halen

EU boekt in Hongkong dubbel succes

Koehandel in WTO

Rel bij WTO om advertentie voedselhulp

Achtergronden van WTO-Hongkong

WTO Top - Spannende week

Reuzen in Wereldhandel (graphics)

Compromis over subsidies redt WTO-top
door Hans Moleman (Volkskrant)

HONG KONG - De wereldhandelstop in Hongkong is zondagavond laat afgesloten met een compromis, dat door critici meteen als onvoldoende is afgedaan. De Europese Unie heeft beloofd haar marktverstorende exportsubsidies op landbouwproducten zoals suiker en zuivel in 2013 helemaal af te schaffen.

Met deze 3,6 miljard dollar aan exportsubsidies kunnen Europese boeren hun producten nu makkelijker op de wereldmarkt verkopen. Maar boeren uit arme landen kunnen hierdoor het hoofd nauwelijks boven water houden.

Afrikaanse landen en hulporganisaties als Oxfam vinden het resultaat ‘teleurstellend’. EU-onderhandelaar Peter Mandelson noemde het ‘geen echt succes’. De Braziliaanse minister Celso Amorim sprak van een ‘bescheiden, maar niet onbelangrijk’ resultaat.

Olav Velthuis

Een regelrechte mislukking, zoals twee jaar geleden in de Mexicaanse badplaats Cancun, hebben de onderhandelaars kunnen voorkomen. Maar daarmee is dan ook alles gezegd. De zevenduizend delegatieleden die de wereldhandelstop in Hongkong afgelopen week meebeleefden, maken er geen geheim van dat zij met een kater in het vliegtuig terug naar huis stappen.

De WTO heeft in Hongkong een akkoord bereikt over liberalisering van de wereldhandel. Maar het moeilijkste komt nog.

HONGKONG, 19 DEC. Met een als bescheiden gekenmerkt akkoord over het afschaffen van subsidies op de export van landbouwproducten en handelsbevorderende maatregelen voor de armste landen hebben de 149 landen van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) gisteren hun ministersconferentie in Hongkong afgesloten. Voor internationale samenwerking en multilateralisme was het gisteren dan ook een mooie dag.

De zesde ministersconferentie van de Wereldhandelsorganisatie is niet mislukt. Het bescheiden akkoord heeft er zelfs toe geleid dat de huidige handelsronde weer op de rails heeft gezet naar de mogelijke afsluiting ervan eind volgend jaar.

De WTO heeft, hoezeer ook buiten belaagd door boze Koreaanse boeren en intern door verdeeldheid, standgehouden als het forum bij uitstek voor multilaterale handelsbesprekingen. Niet alleen stijgt het aantal leden naar 150 landen dankzij de komende toetreding van Tonga (met 27 andere landen wordt nog onderhandeld over lidmaatschap), alle huidige 149 leden zijn deze week binnenboord gebleven. Zelfs het strijdbare Cuba en Venezuela stemden - zij het met op de slotzitting uitgesproken voorbehouden - in met het eindresultaat. Aan de vrijwel onmogelijke opdracht om bij consensus te beslissen was voldaan.

De Europese Unie sluit met een dubbel succes een jaar af dat na het Franse en Nederlandse referendum over de Grondwet een annus horribilis dreigde te worden. In de nacht van vrijdag op zaterdag was er het akkoord over de Europese begroting tot 2013.

Aan het slot van het weekeinde waren er de twee mijlpaaltjes in Hongkong: een handelsakkoord met een duidelijk Europees stempel en een Europese raad van ministers die eensgezind achter de onderhandelende eurocommissarissen stond. ,,De lidstaten hebben meer eenheid laten zien dan ooit'', zei een dankbare handelscommissaris Peter Mandelson gisteravond op een afsluitende persconferentie.

Maar het is allemaal niet vanzelf gegaan. De onderhandelingen van de afgelopen week in Hongkong werden gekenmerkt door scherpe stellingnames en onderlinge verwijten. Zo vochten de EU en de VS deels via het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties een conflict uit over voedselhulp. Bij dat onderwerp bleek de EU de langste adem te hebben.

Niet alleen stemden de Amerikanen in met het afschaffen van voedselhulp in natura als die handelsverstorend is, de EU hoefde zelf nauwelijks in te leveren als het om de eigen exportsubsidies gaat. Die staan in het kader van de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de Unie sowieso op de nominatie te worden afgeschaft in 2013.

Pogingen van de handelspartners onder leiding van de VS en Brazilië om de EU te dwingen tot de datum 2010 mislukten. Voor met name de Fransen zou dat onacceptabel zijn geweest, en de eurocommissarissen realiseerden zich dat daar de grens van hun onderhandelingsmandaat lag.

Opmerkelijk genoeg traden het in dit opzicht conservatieve Frankrijk en het handelsliberale Nederland gisteren zij aan zij op in de Raad van ministers om de andere lidstaten ervan te overtuigen vast te houden aan de datum 2013. De EU werd voor haar standvastigheid beloond. De tevreden reactie van de Franse president Chirac op het in Hongkong bereikte akkoord spreekt boekdelen.

Uit het Europese kamp klonken voorzichtig tevreden commentaren nadat te elfder ure overeenstemming was bereikt over de slotverklaring van de ministersconferentie. ,,Dit is daadwerkelijke vooruitgang in de landbouwonderhandelingen en voor de ontwikkelingsdoelstellingen van de Doha-ronde'', zei hoofdonderhandelaar en Europees handelscommissaris Peter Mandelson. ,,Europa heeft het mogelijk gemaakt en we zijn daar blij om.''

Niet-gouvernementele organisaties waren daarentegen vrij eensgezind in hun afwijzing van wat in Hongkong is bereikt. Oxfam, waarvan Novib de Nederlandse afdeling is, sprak over ,,verraad aan beloften over ontwikkeling'' en stelde dat ,,arme landen een achterhoedegevecht moesten voeren om hun onderwerpen op tafel te houden''.

Door het akkoord bij de WTO is in ieder geval de voortgang verzekerd van de besprekingen over verdere liberalisering van de wereldhandel. Er is in Hongkong een tijdschema afgesproken waarbij de huidige handelsronde, de Doha-ontwikkelingsronde - genoemd naar de Qatarese hoofdstad waar de ronde in 2001 begon - op tijd kan worden beëindigd. De principeafspraken die de afgelopen week zijn gemaakt, moeten voor 30 april volgend jaar zijn ingevuld met concrete getallen en percentages. De nu beoogde afsluiting van deze handelsronde is eind volgend jaar - twee jaar na de aanvankelijke einddatum. Daarmee is een debacle afgewend.

De verwachtingen voor de conferentie waren van tevoren laaggespannen. Op de centrale thema's, markttoegang voor agrarische en industriële producten, en de handel in diensten, is niet of nauwelijks vooruitgang geboekt. Maar het niet-mislukken van de conferentie wordt alom als een belangrijk feit gezien. ,,De ronde is terug in het spoor na een winterslaap'', zei directeur-generaal Pascal Lamy van de WTO gisteravond. De Amerikaanse handelsgezant Rob Portman zei: ,,We sluiten deze week af met het op regels gegrondveste, multilaterale handelssysteem in een betere vorm.''

De besluiten die in Hongkong zijn genomen, zullen niet direct gevolgen hebben voor Europese burgers en bedrijven. Op landbouwgebied vallen afspraken zoals die over het beëindigen van exportsubsidies binnen de twee jaar geleden ingezette hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de Europese Unie tot 2013. De ontwikkelingslanden moeten de deze week geboekte winst de komende vier maanden nog verzilveren aan de onderhandelingstafel bij de WTO in Genève.

Verder is het cruciale dossier 'markttoegang' de afgelopen week nauwelijks aan de orde geweest; hier heeft de Unie veel te verliezen en de rest van de wereld veel te winnen. Iets dergelijks geldt voor de dienstverlening, waarop de Europese en Amerikaanse economieën grotendeels draaien. Op dit dossier, en op dat van markttoegang voor niet-agrarische producten, moeten in de maanden tot eind april voor de EU en de VS grote offensieve belangen worden gerealiseerd. Tegelijkertijd moet scherp in het oog worden gehouden dat wordt voldaan aan de ontwikkelingsdoelstellingen van de Doha-ronde.

Haast is nu geboden. ,,De ronde heeft nog voor een jaar energie in zich'', schatte Mandelson gisteren na afloop van de conferentie in. ,,In deze onderhandelingen is wellicht een ander tempo en een andere politiek nodig.''

Voor een bijeenkomst die het gevaar liep volledig te mislukken, zijn de handelsbesprekingen van de afgelopen vijf dagen in Hongkong redelijk succesvol verlopen, maar meer ook niet. Alle 149 deelnemende landen aan de wereldhandelsorganisatie WTO zijn erin geslaagd de zogenoemde Doha-ronde van handelsliberalisering levend te houden, en dat is gezien de voortekenen al heel wat. Afbreken zou een nieuwe mislukking hebben betekend, na de splijtende ruzie twee jaar geleden bij een soortgelijke bijeenkomst in het Mexicaanse Cancún. Redelijkheid heeft vooralsnog gezegevierd. Wel kan verder overleg uitmonden in een vrijhandelsakkoord eind volgend jaar.

'Cancún' was nog een koude douche nadat twee jaar eerder in 2001, in Doha, Qatar, in een sfeer van saamhorigheid een nieuwe ronde van handelsliberalisering werd afgesproken. Over de ambities van destijds, in de nasleep van de aanslagen in New York en Washington, geen kwaad woord. Yuppen, keuterboeren, industriëlen en dienstverleners moesten zich mondiaal kunnen vinden in een grootscheepse vrijmaking van de handel in landbouwgoederen, industrieproducten en diensten. Op het moment dat de wereldgemeenschap, na de eerste schok, weer overging tot de orde van de dag, kwamen de oude tegenstellingen weer boven. Tot april volgend jaar, als er een voorlopig plan moet liggen, blijft het hoogst ongewis of het minimum aan goede wil dat gisteren is getoond voldoende is. Een doorbraak kan Hongkong tot die tijd moeilijk worden genoemd.

Het resultaat zoals het er nu ligt concentreert zich volledig op toezeggingen van de Europese Unie, en in mindere mate de Verenigde Staten, op het gebied van landbouw. Uiteraard is dat belangrijk, omdat het wegnemen van barrières op dit vlak voor veel ontwikkelingslanden de weg is uit de armoede. Intussen moeten de andere onderwerpen niet worden weggedrukt. Landbouw is slechts een deel van de oplossing, en daar is in wat in de grote greep nog steeds de Derde Wereld heet, een forse belangentegenstelling tussen grote producenten als Brazilië en kleinschalige, arme landen.

Meer mag bovendien in de toekomst worden verwacht van de vrijmaking van de handel in diensten. Als het er op aankomt, zoals in Hongkong, ontstaat de indruk dat vooral de grote opkomende ontwikkelingslanden zich al te confortabel verschuilen achter het onderwerp landbouw. Achter een muur van verontwaardiging is het makkelijk om zelf geen concessies op het gebied van markttoegang voor diensten te hoeven doen. Reden te meer voor Europa én de VS om met meer landbouwtoezeggingen zo'n opstelling te neutraliseren.

Nog steeds is de Doha-ronde geen gelopen race. In de loop van 2007 loopt de speciale fast-track autoriteit van de Amerikaanse regering af om zonder het Congres onderhandelingen te mogen voeren. Een WTO-akkoord zal er dus eind 2006 moeten liggen, waardoor er noodzakelijkerwijs komend voorjaar al een principe-overeenkomst zal moeten zijn die in de rest van het jaar kan worden verfijnd en uitonderhandeld. Tot die tijd moet worden gewacht met een eindoordeel over het wankele succes van Hongkong.

HONGKONG, 13 DEC. De Europese Unie heeft op de eerste dag van de handelsconferentie van WTO in Hongkong verontwaardigd uitgehaald naar de Verenigde Naties over een dagbladadvertentie waarin de hand van de Amerikanen wordt vermoed. De grootste twee handelsblokken ter wereld verwijten elkaar de voortgang van de onderhandelingen over verdere liberalisering van de wereldhandel en een pakket maatregelen voor de armste landen te blokkeren.

De Europese Unie heeft op de eerste dag (13 dec 05) op de handelsconferentie van de WTO in Hongkong verontwaardigd uitgehaald naar de Verenigde Naties over een dagbladadvertentie waarin de hand van de Amerikanen wordt vermoed

De Europese woede geldt een advertentie van de VN-voedselorganisatie Wereldvoedselprogramma (WFP) in de Britse zakenkrant Financial Times van vandaag. Daarin wordt de onderhandelaars in Hongkong gevraagd de mogelijkheden voor voedselhulp niet te beperken. De EU verwijt de Amerikanen hun overtollige landbouwproductie te dumpen op de wereldmarkt door dit deels als voedselhulp aan te bieden. Op noodsituaties na zou volgens de EU voedselhulp alleen in de vorm van geld mogen worden gegeven, ook om verstoring van de lokale markt te voorkomen.

Europees Commissaris Mandelson (Handel) noemde het op een persconferentie ,,shockerend'' dat een VN-agentschap geld uitgeeft aan een advertentie die ,,bedoeld is om het Amerikaanse handelsverstorende beleid inzake voedselhulp te ondersteunen''. Maar een woordvoerster van het WFP in Rome zei desgevraagd dat de advertentieruimte was aangeboden door de krant zelf. Voor de door de Amerikaan Jim Morris geleide VN-organisatie gelden alleen de belangen van de hongerenden, aldus de woordvoerster. ,,Het zou dom van ons zijn om een positie in te nemen. Wij spreken alleen voor de hongerenden die geen stem hebben aan de onderhandelingstafel.''

De EU-ministers, die vanmorgen in Hongkong als Europese raad bijeenkwamen, hebben besloten een ingezonden brief naar de krant te sturen, zei de Nederlandse delegatieleider, minister Brinkhorst (Economische Zaken), na afloop van de bijeenkomst. Hij sprak van een ,,geladen sfeer'' in de raad ten aanzien van het onderhandelingsklimaat in Hongkong en de Amerikaanse poging ,,ons de zwarte piet toe te spelen''.

Minister Van Ardenne (Ontwikkelingssamenwerking) kwam eerder op de dag in aanvaring met de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Portman, toen zij hem op een persbijeenkomst vanuit de zaal een vraag stelde over voedselhulp. Daarop constateerde de Amerikaan dat de EU ,,geobsedeerd'' is door het onderwerp.

De EU kondigde vandaag ook aan dat de lidstaten de specifieke handelshulp voor arme landen zullen verhogen met 600 miljoen euro per jaar tot 1 miljard in 2010. De Europese Commissie verhoogde eerder de uitgaven hiervoor met 1 miljard euro. Ook de VS en Japan hebben toezeggingen gedaan om de steun voor handelsmaatregelen door arme landen te verhogen.

Afgelopen week vond in Hongkong de Zesde Ministers (van Handel) vergadering plaats van de WTO (World Trade Organisation)-lidlanden. De eerste was in Singapore 1996, na de oprichting van de WTO in 1995; de tweede in Genève in 1998; de derde, ‘beruchte’ vergadering in 1999 in Seattle – berucht vanwege de felle protesten van de Civil Society tegen de lopende liberalisering van de wereldhandel; de vierde in november 2001 in Doha, Qatar, waar de huidige ‘Ontwikkelingsagenda’ werd geschreven, die nu in uitvoering genomen wordt; de vijfde in 2003 in Cancún, Mexico. Daar kwam het door toedoen van de G-20 bijna tot een breuk tussen de rijke en de ontwikkelingslanden.

De G-20 landen zorgden voor de verrassing van Cancún door een sterk front te vormen tegen de VS en de Europese Unie. De zwaargewichten van deze G-20 zijn: China, India, Indonesië, Brazilië, Pakistan, Mexico, Nigeria, Filippijnen, Egypte, Thailand, Argentinië en Zuid-Afrika. De kleinere bondgenoten zijn: Bolivia, Chili, Cuba, Guatemala, Paraguay, Tanzania, Uruguay, Venezuela en Zimbabwe.

De G-20 vormen niet direct een sterk bondgenootschap. Wat hen verenigt zijn enkel de exportsubsidies van de VS, de Europese Unie en Japan voor landbouwproducten en de handelsverstorende interne steun in deze landen aan de landbouwers.

Nieuw is dat ook de rijkere ontwikkelingslanden nu gepushed worden om mee te doen aan het ontwikkelingspakket en om hun markten open te stellen. Brazilië heeft al toegezegd dit te willen doen. De minister van Buitenlandse Zaken van Brazilië stelde in zijn openingsspeech in Hongkong: "Brazilië is, samen met zijn Mercosur-partners, bereid om zich te bewegen in de richting van een tariefvrije en quotavrije invoer van producten uit de Minst Ontwikkelde Landen, met name van Afrika en Latijns-Amerika."

Brazilië exporteerde vorig jaar voor het eerst meer landbouwproducten naar andere ontwikkelingslanden dan naar de VS en de Europese Unie.

Partijen zijn in Hongkong dichter naar elkaar toegegroeid. De laatste loodjes van de huidige onderhandelingsronde (Doha Ontwikkelingsagenda) zijn aangeroerd in Hongkong, zoals dienstverlening, diverse WTO-regels en ontwikkelingsissues. Daar zullen de besluiten over genomen worden in de eerste maanden van 2006, met Hongkong als contactpunt.

Handelsversterkende maatregelen die met het beschikbare geld (0,7 procent ODA, fondsen EU,) genomen kunnen worden zijn bijvoorbeeld het versterken van de infrastructuur, het privatiseren van bedrijven en het geven van trainingen. Allemaal onderdelen van de liberaliseringsagenda van de WTO. Er is een commissie ingesteld die deze activiteiten gaat monitoren, maar het is niet bekend of de ontvangende landen uiteindelijk zelf de bestemming van het geld mogen bepalen. Wel is duidelijk dat met name multinationals uit rijke landen een groot belang hebben bij de inzet van het geld en hier uiteindelijk ook het meest van zullen profiteren. De vraag blijft dus: hulp voor handel voor wie?-.

Deze week wordt in Hong Kong de Zesde Ministeriële Vergadering van de WTO gehouden. De laatste voor de geplande afronding van de Doha Ontwikkelings Agenda, die immers tot eind 2006 loopt. Maar van ‘ontwikkeling’ is er nog weinig sprake geweest in deze onderhandelingsronde van de WTO, is de klacht van de ontwikkelingslanden in de wereld. Maar dat was toch de inzet! Vandaar dat men met gemengde gevoelens naar Hong Kong gaat. Zullen de ontwikkelingslanden een betere markttoegang voor hun exportproducten vinden? Vermindering van de landbouwsubsidies die regeringen van de rijke landen hun landbouwers geven, waardoor ontwikkelingslanden geen eerlijke concurrentie kunnen voeren? Speciale voorzieningen voor kleine, kwetsbare economieën en daarmee het voorkomen van marginalisatie? Versnelde toepassing van de mondiale intellectuele eigendomsrechten, waardoor ontwikkelingslanden ook makkelijk toegang krijgen tot goedkope farmaceutische producten?

Maar erger: waarom wordt in ons land over Hong Kong van overheidswege geen discussie gestimuleerd? Waarom is er geen debat over onze toekomst? Het NGO-veld organiseerde afgelopen zaterdag een discussie over Hong Kong: weet u waar onze minister van HI naar toe is?, en vandaag, 12 december, organiseert de Vereniging Surinaams Bedrijfsleven een discussie over ‘Corporate Social Responsibility’ : als de regering faalt, waar moet het volk de draad dan opnemen?

"De gevolgen van globalisatie op onze samenleving zijn duizelingwekkend. Velen sluiten hun ogen ervoor. Ze zijn te complex voor de manier waarop de overheid gewend is ‘ordenend’ op te treden. Een van de gevolgen is dat de overheid de neiging heeft de oplossing van de problemen die zich aandienen voor zich uit te schuiven. Het bedrijfsleven is ook zijn grip op de ontwikkelingen in de samenleving kwijt. De individuele grotere bedrijven vinden hun weg misschien nog wel, maar de bedrijvenorganisaties voelen zich soms met de rug tegen de muur. Het is op dat punt dat het bedrijfsleven in Trinidad & Tobago en in Barbados de knoop doorgehakt heeft. Ze hebben beiden, los van elkaar, een handelsunit of Trade Team gevormd, hebben een tweetal professionele economen in dienst genomen, die een aantal studies hebben uitgevoerd, en zijn daarover onderhandelingen met de overheid begonnen. De rapporten die de nieuwe unit aan de regering aanbiedt, zijn mede richtinggevend voor het economisch beleid van de regering van deze landen. De regeringen betalen nu, als teken van appreciatie van het technische werk van het Trade Team, zelfs mee aan de kosten van het team."

Winston Ramautarsing, ontwikkelingseconoom, is van mening dat er op de initiatieven van deze landen op verschillende wijze vanuit Suriname positief gereageerd moet worden. Laat het bedrijfsleven het team uit Barbados of Trinidad uitnodigen, en laat dat vertellen hoe het daar werkt, en wat wij daarvan kunnen leren en wat er samen gedaan kan worden. Ook die landen hebben verschillende bedrijfslevenorganisaties en Kamers van Koophandel, maar ze onderkennen het belang van samenwerking en voeren dat in de praktijk ook uit. Hun voorbeeld kan direct nagevolgd worden. De VSB/ASFA combinatie kan een klein professioneel team vormen, bestaande uit een senior econoom en een of meerdere junior economen en juristen, die nu werkloos rondlopen. Initieel dient dit betaald te worden door de lidbedrijven. De ervaring elders leert dat wanneer het nut van een dergelijk kenniscentrum eenmaal is bewezen, de internationale instellingen maar ook de overheid mee zullen willen betalen.

De volgende stap is het afstemmen met de overheid voor de nationale besluitvorming ter voeding van degenen die namens ons land aan de verschillende onderhandelingen (WTO, EPA, FTAA) deelnemen. Hier wordt al vele jaren over gepraat. De RvM heeft reeds in 2002 goedkeuring gegeven aan een dergelijk orgaan. Helaas zijn we sterker in mooie statements dan in resultaten. Ramautarsing heeft zelf enkele maanden geleden meegewerkt aan een studie naar de effecten van een Economische Partnership Agreement met de EU voor het Ministerie van HI. In dat rapport is aanbevolen om een breed Overlegorgaan ter voorbereiding van internationale onderhandelingen te vormen (STCT). Dat plan ligt op tafel van de minister van Handel&Industrie. Wanneer dat ministerie dan na zoveel jaren het initiatief neemt en de deelnemers uitnodigt, komt een van de belangrijkste organisaties, in plaats van het initiatief met beide handen aan te grijpen, met een aantal nieuwe vragen. Maar we weten onderhands dat in Suriname: ‘Regeren is ….vooruitschuiven.’ Het gevolg was dan ook verwachtbaar: weer niets. Waarom niet een telefoontje om even bij elkaar te komen in een soort nul-meeting, om een gezamenlijke aanpak binnen de kortst mogelijke tijd te realiseren. Het loopt niet lekker onderling, met alle bekende schadelijke gevolgen van dien. Het ironische is dat ze allemaal denken dat ze een goed excuus hebben om maar niet in samenwerking te hoeven investeren. Maar de tijden veranderen.

Ramautarsing kan er niet over uit. Er is zoveel tegelijkertijd aan de hand, dat het bijna misdadig is dat er geen constructieve stappen worden ondernomen. De negatieve gevolgen voor onze economie en voor onze samenleving zijn legio. Globalisatie heeft ons eigenlijk in een geheel nieuwe wereld gebracht. De hele werking van productie en dienstverlening is aan het verschuiven, met onderaannemers en outsourcing over de gehele wereld, overal elders waar het betrokken werk tegen de laagste kosten wordt verricht. Ramautarsing roept hier het beeld op van Thomas Friedman, de Pulitzer Price winnende schrijver en columnist van de New York Times in zijn boek: ‘The World is Flat; a brief History of the 21st Century’. ‘Flat’ betekent verbonden, de vermindering van handels- en politieke barrières, en de exponentiële technische vooruitgang als gevolg van de digitale revolutie. Elke ondernemer staat nu in verbinding, onmiddellijk, met miljarden andere mensen in de wereld. De nieuwe globalisatie, die hier het gevolg van is wordt niet meer gedreven door de grote ondernemingen en handelsorganisaties als de WTO, maar door individuen en middelgrote bedrijven, met name in India en China. Deze kunnen concurreren – en winnen – niet middels ongeschoolde lage lonen arbeid, maar in toenemende mate voor hooggeschoolde research- en design-werk. Vandaar dat globalisatie ook wel vertaald kan worden als ICT-revolutie. Welk product je ook ter hand neemt, zeg bijvoorbeeld een ijskast die vroeger uit de VS kwam, die heeft geen label meer van ‘Made in the USA’, hij wordt er ook niet meer gemaakt, hoogstens nog alleen verpakt, terwijl de onderdelen uit 10 verschillende landen afkomstig kunnen zijn. Minstens één miljoen Indiërs verzorgen toeleveranties en hoogwaardige diensten aan Amerikaanse en Europese bedrijven. Werkelijk een totaal andere wereld, waarin Suriname nu ook zijn plaats moet gaan bepalen.

Maar terwijl we in grote lijnen doorhebben wat er aan de hand is, hebben we de neiging om de ware betekenis ervan te negeren. We blijven vechten voor preferentiële handelsvoorzieningen, terwijl we weten dat dat uiteindelijk, en binnen niet al te lange tijd, een verloren zaak is (rijst, bananen, garnalen etc.). Een dergelijke struisvogelpolitiek houdt ook een keer op. Er zijn wel degelijk alternatieve wegen die de concurrentiekracht van het bedrijfsleven duurzaam verbeteren.

Intussen raakt het bedrijfsleven steeds meer in problemen. Ramautarsing merkt het ook aan de bedrijfsportefeuille van zijn consultancybedrijf met verminderde opdrachten uit de private sector. Meer opdrachten van de overheid, maar dan uitsluitend gefinancierd uit internationale fondsen. Geen gunstige ontwikkeling, omdat de continuïteit hiervan niet verzekerd is. Compensatie vindt zijn bedrijf in opdrachten van buiten Suriname.

Het bedrijfsleven moet volgens Ramautarsing initiatieven nemen. De Europese Unie bijvoorbeeld, investeert sterk in kadervorming van de private sector in ACP-landen. Daar kan effectief op ingespeeld worden. Wie doet het? Een land dat geen innovaties pleegt in deze is bezig zichzelf buiten spel te zetten. Andere landen doen het wel, en vrij agressief.

Ook in ons land moet de vicieuze cirkel doorbroken worden. Wie doet het: de overheid, het bedrijfsleven, of misschien 'civil society?! Wie brengt partijen bij elkaar, en wie brengt deskundigheid bijeen om volwaardig en assertief mee te doen aan de onderhandelingen over de eigen toekomst.