Nickerie

Nickerie.Net - Wetenschap, dinsdag 27 december 2005

Herstel van de ozonlaag trager dan voorspeld

Onverwachte cfk-uitstoot

San Francisco, USA - Het herstel van de ozonlaag in de stratosfeer gaat trager dan verwacht. Computermodellen voorspellen dat een volledig herstel van het beruchte 'gat' boven de zuidpool niet vóór 2065 zal plaats vinden. Tot voor kort hield men het tijdstip van herstel op 2050. De bijgestelde schatting is vorige week bekend gemaakt op de grote najaarsvergadering van de American Geophysical Union in San Francisco (www.agu.org). De voorspelling is gebaseerd op de waargenomen trend in de chemicaliën die de ozonlaag aantasten. Deze trend is minder sterk dalend dan overeenkomt met een loyale uitvoering van het protocol van Montreal. Dat is het verdrag uit 1987 waarin grenzen zijn gesteld aan de uitstoot van ozonafbrekende stoffen.

In december 1984 brachten Britse onderzoekers die de ozonlaag vanaf de zuidpool onderzochten in Nature het bericht dat zij in het lokale voorjaar een 'gat' in de laag signaleerden. Bij nader inzien bleken satellieten het al eerder te hebben waargenomen. Het dramatische nieuws over het gat in de ozonlaag wekte grote verontrusting. Binnen drie jaar werd de uitstoot van cfk's aan banden gelegd. Uit vliegtuigwaarnemingen op hoogtes van 3 en 6 kilometer blijkt dat uit Canada en de Verenigde Staten nog veel van de zogenoemde cfk's (chloorfluorkoolwaterstoffen) vrijkomen. Deze stoffen werden vóór 1987 vooral gebruikt in spuitbussen, koelinstallaties en voor het verschuimen van plastic en het reinigen van elektronica. Ze waren niet giftig en onbrandbaar.

Onderzoeker Dale Hurst van de Amerikaanse oceanografische en meteorologische dienst NOAA veronderstelt dat de oude voorraden groter waren dan in 1987 werd aangenomen. Een andere mogelijkheid is dat nog steeds cfk's worden aangevoerd uit landen die een ontheffing hebben voor toepassing van cfk's. Er zijn ook hardnekkige en verontrustende geruchten dat in de rijke landen van het Midden-Oosten tegen alle afspraken in nog enorme hoeveelheden goedkope cfk's voor nieuwe koelinstallaties worden gebruikt.

De ozonlaag is een brede ozonhoudende laag in de stratosfeer die zijn maximale ozongehalte op ongeveer 20 kilometer hoogte heeft. Het ozon ontstaat uit een reactie tussen zuurstof en ultraviolette straling. Maar deze reactie kan door chloor- en broom-houdende verbindingen (uit cfk's) fataal worden verstoord. De ozonlaag filtert veel van het gevaarlijke ultraviolet (uv-b) uit de zonnestraling en verdunning van de laag leidt dus tot een hogere uv-belasting. Dat vergroot in principe de kans op bepaalde - meestal goedaardige - vormen van huidkanker.

De verontrusting over het lot van de ozonlaag in de stratosfeer stamt uit de jaren zeventig. In juni 1974 werd in het tijdschrift Nature op het gevaar van cfk's gewezen. Het bracht in de VS de spuitbusoorlog op gang die in 1978 leidde tot afschaffing van spuitbussen met cfk's.

Bron/Copyright:
Nickerie.Net / NRC	,13-12-2005

WWW.NICKERIE.NET

E-mail: info@nickerie.net