Nickerie.Net, maandag 03 december 2007

Fort Zeelandia heeft Zeeuwse wortels

Marius Bremmer

Paramaribo - Het proces over de Decembermoorden begint vandaag in Suriname. Vijftien tegenstanders van het regime werden in 1982 vermoord in Fort Zeelandia. Er zijn 25 verdachten. Fort Zeelandia heeft door de ’decembermoorden’ een lugubere klank gekregen. Toch geeft juf Rinia haar klas juist dáár een rondleiding. Veel kinderen luisteren aanvankelijk liever naar hun mp3-speler, tot het echt spannend wordt.

Op deze plek in Fort Zeelandia zijn de slachtoffers van de decembermoorden vastgehouden op de executiedag

Fort Zeelandia is het oudste monument van het land en ligt pal aan de Surinamerivier, verscholen tussen hoge mahoniebomen. Dichtbij het centrum, maar toch een oase van rust. De poorten van het fort staan open. De stijgende temperatuur zorgt voor dalende belangstelling onder de bijna tieners, maar de historisch onderlegde juf houdt vol. „In 1665 brak de Tweede Engelse Oorlog uit. De Zeeuwen pakten de Engelsen aan in hun kolonie Suriname. Daar was al veertien jaar Sir Willoughby heer en meester.”

Sommige kinderen knikken alsof de rare Engelse naam hen vaag bekend voorkomt. „De Zeeuwse vloot van Abraham Crijnssen is maar drie oorlogsschepen en vier hulpscheepjes groot. De Engelsen waren helemaal niet bang”, zegt de juf. Dan krijgt ze wat lachers op haar hand: „Volgens oude boeken hadden de Engelsen schijt aan de Zeeuwen.” Ze wijst naar haar bibs en citeert: „Ze klopten eerst met de handt op ’t achter quartier maar al snel ginck de Witte Vlagge op ’t Casteel. Abraham Crijnssen verovert de vesting en noemt die naar zijn eigen schip: ’Zeelandia’. De stad Parmurbo doopt hij Nieuw-Middelburg. Dat is later Paramaribo geworden.”

De juf weet veel: „Een oud Zeeuws gedicht rept over Zeeuwse vaders die hun maeght alleen uithuwelijken aan een joncman die eerst in Suriname is geweest.” Met een knipoog naar het heden: „In 1682 verkopen de Zeelanders het tegenvallende wingewest voor 260.000 gulden aan een groep durfkapitalisten: de West-Indische Compagnie.

Als de kinderen het bakstenen Fort binnenlopen, laat juf Rinia de koloniale tijd tot leven komen. „Kijk, de Zeeuwen en de Hollanders namen in hun zeilschepen op de heenweg bakstenen als ballast mee, op de terugweg zout en suiker. Het schip lag dan altijd diep en stabiel. De bakstenen gebruikte men voor ingewikkelde bouwconstructies en forten. Kijk maar om je heen, hier is het één en al baksteen.” Met zachte stem: „In de achttiende eeuw verliest het fort zijn betekenis als verdedigingswerk. Het wordt kazerne, opslagplaats voor kruit of gevangenis. Vanaf 1967 nam het Surinaams Museum intrek in Fort Zeelandia, om in 1982 voor jaren plaats te maken voor het Nationale Leger: bevelhebber Desi Bouterse en zijn mannen.”

Binnen de muren van het met Nederlandse gelden fraai gerestaureerde fort hangt fier een ingemetselde Zeeuwse ’Luctor et Emergo’ gevelsteen. De schooljeugd verzamelt zich op de punt van bastion Veere, net als de bastions Middelburg en Zierikzee genoemd naar Zeeuwse steden. Juf komt bij de clou: „Hier vonden vijfentwintig jaar geleden de executies van vijftien vooraanstaande burgers plaats.” Ze wijst op de muur, op borsthoogte. „Kijk, hier zie je nog de kogelgaten! Een aantal gaten is uitgesneden geweest, ze werden vanwege het komende proces voor technisch onderzoek naar Nederland gebracht.” De kinderen kijken nieuwsgierig naar de gaten. Dan loopt de groep stil terug naar een ruimte bij de ingang, waar bij het licht van een olielamp een tekst te lezen is: ’Allen die in de loop der tijd in Fort Zeelandia het leven lieten willen we hier in stilte gedenken’.

Juf Rinia vat haar verhaal over Fort Zeelandia kort samen en heeft nog één anekdote in petto: „Zelfs de achternaam Bouterse is Zeeuws, vandaag de dag wonen er in de Nederlandse provincie Zeeland meer mensen met die achternaam dan in heel Suriname! Misschien stamt Desi Bouterse wel af van een maeght en een joncman uit Middelburg*”

WWW.NICKERIE.NET

E-mail: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics