Nickerie.Net, vrijdag 04 juli 2008

Brazilië jaagt op zijn schaarse talent - groot gebrek aan technische kader

A. Downie

Brazilië behoort over een halve eeuw tot de vijf grootste economieën ter wereld. Maar een tekort aan goed opgeleid personeel belemmert de groei. Naast China en India is er bijna geen land dat zomaar een jaarlijkse economische groei van 5 procent of meer haalt. Zonder geschoolde arbeidskrachten zijn dergelijke groeicijfers zelfs nog lastiger te bereiken. Dit is precies de uitdaging waarvoor Brazilië staat (Brazilië is de ‘B’ in de BRIC-landen, met verder Rusland, India en China – die worden gezien als de economische grootmachten van de toekomst).

Werknemers van de Braziliaanse vliegtuigbouwer Embraer werken aan het interieur van de Embraer 190, een commercieel lijntoestel. Foto AP

Na jaren waarin economische expansie werd gevolgd door stevige neergang, voorziet de regering van president Lula da Silva nu een periode van aanhoudende groei van meer dan 5 procent per jaar. Tot 2010 moet de economie met dit percentage groeien, om in het volgende decennium af te vlakken tot 3 à 4 procent. Maar veel bedrijven en economen – sommigen behorend tot de overheid – zeggen dat het tekort aan geschoold personeel de economische en geopolitieke opkomst van het land in gevaar brengt. Brazilië heeft vooral behoefte aan ingenieurs en vaklieden. ‘Het tekort aan technisch personeel kan de groei zeker belemmeren’, zegt Jose Sergio Gabrielli, directeur van staatsoliebedrijf Petrobras. ‘Het is een grote uitdaging voor het land.’

Op elk gebied zijn de tekorten merkbaar. Het gebrek aan civiele ingenieurs bedreigt infrastructurele projecten: banken, vliegtuigbouwers en de petrochemische en metaalindustrie zijn alle op zoek naar dezelfde getalenteerde afgestudeerden. De bloeiende olie- en gasindustrie werft daarom al onder buitenlands personeel.

‘Enkele van onze grootste klanten in de gas- en oliesector hebben veertig tot vijftig vacatures open staan. Het lukt ze niet om die te vervullen’, zegt Paulo Pontes, topman van headhuntersbureau Michael Page. ‘Toen we bedrijven vroegen wat ze beschouwen als de carrières van de toekomst, noemden zeven van de tien het beroep van ingenieur.’

Een onderzoek door de landelijke industriekoepel wees uit dat meer dan de helft van de 1.715 deelnemende industriële concerns geen geschikte medewerkers kan vinden. Van hen zei 69 procent dat het gebrek aan gekwalificeerd personeel leidde tot inefficiency. 36 procent erkende dat de kwaliteit van hun producten eronder te lijden heeft en een kwart zei dat het verkrijgen of ontwikkelen van nieuwe technologieën erdoor belemmerd wordt.

Door het tekort zijn inmiddels duizenden Braziliaanse bedrijven begonnen met het verzorgen van opleidingen voor werknemers. ‘We steken er dit jaar 11 miljard dollar in, en de komende vijf jaar nog eens 60 miljard’, zegt Maria Gurgel, directeur personeelszaken bij Vale, een van de grootste mijnbouwbedrijven ter wereld. ‘De projecten worden geleid door geologen en ingenieurs die zijn gespecialiseerd in havenactiviteiten, spoorwegen en mijnbouw. Dit zijn de gebieden waarop tekort aan personeel is. Zonder goed opgeleid personeel is het lastig te groeien’, zegt ze. Ondernemingen als Petrobras, Vale en het petrochemische concern Ultrapar spenderen eveneens miljoenen dollars aan eigen opleidingsprogramma’s. 

Ook Embraer, een van de grootste vliegtuigbouwers ter wereld, doet dat. Embraer bouwt toestellen met zes tot 122 stoelen. Sinds het begin van deze eeuw is de onderneming in omvang verdubbeld en heeft ze een orderportefeuille van ruim 20 miljard dollar. Dit jaar worden tweehonderd vliegtuigen afgeleverd. Dat hoge aantal is mede te danken aan een opleidingsprogramma.  In 2001 besefte de leiding dat de drie universiteiten in het land met een luchtvaartfaculteit nooit genoeg afgestudeerden zouden afleveren voor het design, de bouw en de verkoop van toestellen in een snelgroeiende markt.

Dus ontwikkelde het concern een opleidingstraject voor ’s lands beste gediplomeerde ingenieurs, om ze in achttien maanden verder te laten specialiseren. Julio Franco, onder meer verantwoordelijk voor personeelszaken, zegt dat elke opleiding zijn bedrijf 45.000 dollar kost. ‘Ik heb geen enkele twijfel dat de investering haar geld waard is’, zegt hij. ‘Het geeft ons enorme rust.’

Een ambtenaar van het Braziliaanse ministerie van Financiën zegt te geloven dat de tekorten zich vooral in bepaalde sectoren voordoen en dat deze snel zijn op te lossen door gepensioneerden en buitenlandse werknemers in te huren. Maar de vooruitzichten voor de middellange en lange termijn zijn minder goed, zegt Nelson Barbosa van het Braziliaanse ministerie van Financiën.

‘De maatregelen die het probleem op korte termijn kunnen oplossen, werken niet op de langere termijn’, zegt Barbosa. ‘Als de groei doorzet, raken deze mogelijkheden uitgeput, dus het is essentieel dat wordt geïnvesteerd in opleidingen. De uitdaging is om het aantal afgestudeerden te vergroten. Het percentage dat zijn studie afmaakt, moet omhoog.’ 

Maar het Braziliaanse opleidingstelsel verkeert in wanorde. In een OECD-rapport over de prestaties van 15-jarige scholieren in 57 landen, stonden Braziliaanse leerlingen op de vier na laatste plek bij wetenschap en op de drie na laatste bij wiskunde. De gemiddelde Braziliaanse werknemer heeft zes jaar scholing, tegen tien jaar in Zuid-Korea, elf jaar in Japan en twaalf in de Verenigde Staten en Europa. Van de weinige Brazilianen die naar de universiteit gaan, kiest slechts een op de vijf voor een richting in bouwkunde, wetenschap, wiskunde of de ict.

‘De meesten kiezen voor sociale wetenschap en dat gebeurt niet omdat iedereen zo graag filosofie, antropologie, geografie of geschiedenis studeert’, zegt onderzoeker Alberto Rodriguez. ‘De reden is dat deze richtingen goedkoper zijn.’ Zij die wel een technische studie weten af te ronden, zijn in trek. Grote ondernemingen hebben de middelen om hen aan te nemen of ze verder op te leiden. Kleinere bedrijven vissen vaak achter het net.

‘We moesten krimpen’, stelt Marcos Coelho, hoofd administratie bij Esteio, een bureau voor topografisch onderzoek. ‘Als we meer mensen konden krijgen, zouden we veel sneller groeien.’

WWW.NICKERIE.NET

E-mail: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics