Nickerie.Net, dinsdag 21 oktober 2008

Kredietcrisis -  nieuwe 'Bretton Woods' noodzakelijk

K.Vendrik en J. Sap

We moeten werken aan een groene en solidaire wereldeconomie, gebaseerd op een nieuw monetair systeem, betogen Vendrik en Sap van Groen Links. Op de Europese Top hebben de politieke leiders onder aanvoering van Sarkozy en Brown ingezien dat het inter - nationale financiële stelsel is ontaard in een wereldwijd casino en dat dat moet worden aangepakt op een wereldconferentie later dit jaar. De kredietcrisis heeft boven water gebracht wat velen vrees - den. We vertrouwen ons geld toe aan een wankel en speculatief financieel systeem waar het IMF, ministers van Financiën en toezichthouders geen greep op hebben. Met miljarden euro’s publiek geld moet de puinhoop van 25 jaar deregulering en hebzucht worden opgeruimd.

Tien jaar geleden voltrok zich de Azië-crisis, nadat veel landen daar zich hadden opengesteld voor de internationale financiële markten. Abrupte valutaonrust en massale kapitaalvlucht leidden daar tot een welvaartsdaling van zo’n 30 procent. Miljoenen mensen verloren hun inkomen, baan en spaargeld. De politieke elite was toen niet bereid de juiste conclusie te trekken: volledig vrije financiële markten zijn geen bron van welvaart, maar van onrust. Laat de huidige kredietcrisis het begin zijn van een echt nieuw financieel systeem.

Bretton Woods

Het oude systeem dateert van 1944. In de Amerikaanse plaats Bretton Woods stampten geallieerden onder leiding van de VS een nieuw internationaal monetair stelsel uit de grond met vaste wisselkoersen. De wanorde uit de crisisjaren werd vervangen door een systeem, gebaseerd op de dollar. Een vorstelijk privilege: Amerika was gelegitimeerd jaarlijks meer uit te geven dan er binnenkwam. Met eigenhandig gedrukte dollars kon Amerika jarenlang vrijwel gratis shoppen in de rest van de wereld. En vanwege de status van wereldmunt kon niemand dollars weigeren. Niet voor niets betitelde de Franse president De Gaulle deze praktijk ooit als ‘monetaire piraterij’.

Einde dominantie Dollar?

Met dank aan de dollar zijn de VS anno 2008 de grootste schuldenaar van de wereld geworden. Een militaire grootmacht op krediet. De wereld is inmiddels overspoeld met biljoenen dollars die hoofdzakelijk teruggeleend worden om groeiende Amerikaanse tekorten te financieren. Dat houdt de koers van de dollar overeind, maar leidt ook tot verder groeiende Amerikaanse schulden. Dit mondiale piramidespel klapt een keer in elkaar. Insiders houden er al rekening mee dat Amerika zijn schulden nooit zal aflossen. De dag dat de dollar valt, komt dichterbij.

Dan moet gevreesd worden voor een scenario waarbij de huidige kredietcrisis kinderspel is. De mondiale economie loopt dan ongekend zware averij op. Dat het nog niet is gebeurd, komt omdat centrale banken dat weten. En dus financiert bijvoorbeeld de Chinese centrale bank (bijna 2 biljoen dollar aan reserves) braaf de Amerikaanse schuld. Nog wel.

Dit kaartenhuis is des te riskanter geworden nu financiële markten wereldwijd zijn gedereguleerd en geïnternationaliseerd. Welk geweld daar ontketend kan worden, is inmiddels bekend. Dat maakt de positie van de dollar extra kwetsbaar.

Monetaire autoriteiten zijn amper nog in control. De macht van financiële markten is ons ver boven het hoofd gegroeid. De internationale politieke elite wacht op de komende wereldconferentie een gigantische taak. Het systeem van Bretton Woods moet op de helling. Het gaat niet alleen om het ontspoorde bankwezen. Natuurlijk moet er een einde komen aan perverse beloningen, falend toezicht, extreme focus op korte termijn en dubieuze financiële producten. Het bankwezen moet opnieuw uitgevonden worden. Mondiale afspraken over toezicht met nieuwe instituties, slimme en strakke regulering en maatschappelijk verantwoord bankieren zijn hier het antwoord.

Het zou echter ook moeten gaan om een nieuw monetair systeem met als essentie dat de dollar plaatsmaakt voor een nieuwe wereldmunt die waarlijk internationaal is en gesteund wordt door de belangrijkste economieën. Dit najaar moet de wereld de nieuwe president Obama of McCain duidelijk maken dat het afgelopen is met de Amerikaanse creditcardeconomie. De VS zal tijd worden gegund om orde op zaken te stellen. Een zachte landing van de Amerikaanse economie is in ons aller belang. Maar wel op voorwaarde dat de dollarorde plaats maakt voor nieuwe monetaire verhoudingen.

Integraal aanpak kredietcrisis samen met de klimaatcrisis en de voedselcrisis

Deze politieke agenda dient nog een ander doel. De kredietcrisis moet verbonden worden met de klimaatcrisis en de voedselcrisis. Ze zijn op veel manieren met elkaar verknoopt. Als de kredietcrisis doorslaat in een dollarcrisis, vallen de hardste klappen in het Zuiden. Het terugdringen van armoede en kindersterfte loopt dan volledig vast. Dat geldt ook voor een revolutionair klimaatbeleid dat de wereld leefbaar moet houden. Dat is nu al een heidens karwei en zal in tijden van financiële en monetaire nood in de knop worden gebroken.

De komende tien jaar moet de omslag naar een duurzame economie en groene energievoorziening echt worden gemaakt. Ook deze kabinetsperiode zal de uitstoot van CO2 in Nederland blijven groeien. Dat is in de meeste landen niet anders. We moeten bovendien vrezen dat de klimaatverandering veel harder toeslaat dan tot nu toe aangenomen wordt. We hebben dus haast. De noodzakelijke omslag naar een groene en solidaire wereldeconomie moet worden gefinancierd door een solide en betrouwbaar kredietsysteem, waar maatschappelijk verantwoord bankieren de norm wordt. Dát en niets minder staat op het spel wanneer de wereldleiders dit najaar een antwoord moeten vinden op de kredietcrisis.

Kees Vendrik en Jolande Sap zijn Tweede Kamerlid voor GroenLinks

WWW.NICKERIE.NET

E-mail: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics