Nickerie.Net, maandag 02 augustus 2010

Rijstboeren Saramacca over olieboringen: ‘Dit is een drama en triest voor ons’

Iwan Brave, 02/08/2010

MONKSHOOP - Dertig rijstboeren en veehouders in Saramacca kampen al drie maanden met overstroomde arealen. Staatsolie is een jaar geleden begonnen met booractiviteiten in het achtergelegen zwampgebied. De boeren zien direct verband hiermee en voelen zich gesterkt door bevindingen van het ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV). Het gaat om totaal duizend hectare aan verzopen productiearealen. “Onze nationale trots maakt een hele productiesector kapot.” Een reportage op uitnodiging.

Zaterdag. Het is even wennen. Suriname’s topadvocaat Irvin Kanhai als boer, in Saramacca. Bij het verwaarloosde politiepost Monkshoop, vlak voor de brug over de Saramacca, staat: ‘Slachtkippen te koop, 150 meter naar binnen rijden’. Maar hij verbouwt ook fruit en groenten en houdt melkkoeien. Als we arriveren is hij zijn bruine kippen aan het voeren. Ze zijn goed voor een dagelijkse productie van 250 eieren. Kanhai loopt erbij alsof hij alweer jarenlang de bewoonde wereld niet meer heeft gezien. “Welke boer in dit land kan rondkomen”, zegt hij op de vraag of het wat oplevert. “Straks gaan jullie zien hoe onze nationale trots Staatsolie een hele productiesector kapotmaakt.”Als jurist komt hij op voor dertig Saramaccaanse medeboeren. Even later sjezen we in zijn pick-up over de R. Gangarampanday(zand) weg, door het ‘hart van Staatsolie’.

Boer Humphrey Poeran met kleinzoon voor de allereerste jaknikker van Staatsolie die sedert 1982 op hun perceel staat en nog steeds in productie is. De bejaarde boer heeft alle medewerking verleend in de pioniersjaren van Staatsolie.-.

“Het enige wat Staatsolie straks zal doen is de boeren hier achterlaten met de troep die het heeft gecreëerd”, foetert Kanhai. “Staatsolie heeft voor Saramacca niets gedaan dan alles kapotgemaakt; sociale structuren en productiearealen. Jongemannen in de landbouw vind je niet meer omdat ze allemaal bij contractors van Staatsolie in dienst zitten. En het zijn geen duurzame arbeidsplaatsen. Staatsolie is weg na zes jaar, maximaal acht jaar, uit Saramacca. Dat weten we nu al; Staatsolie ontkent dat maar de rapporten zijn er.”

Stijgend zwampwater Wat is het probleem? Staatsolie is een jaar geleden begonnen met booractiviteiten in het zwampgebied achter de rijstarealen rechts gelegen van de Saramaccarivier. Om goed met een moerasboot te kunnen varen en de boorponton behoorlijk te kunnen laten drijven heeft Staatsolie wateruitlatingen gedicht zodat het waterpeil enigszins kon stijgen. Kanhai: “Staatsolie is doorgegaan met boringen tot aan Weg naar Zee, dwars door de grens van de zoetwaterzwamp en het brakwater. Op een bepaald moment begint het water te bewegen en zoekt al het zwampwater nu al drie maanden zijn weg naar de rijstarealen die lager gelegen zijn. Er zijn al twee gesprekken gevoerd met Staatsolie, maar die vindt niet dat ze veroorzaker is en baseert zich op een rapport van Nimos, dat zegt dat er geen milieuproblemen te verwachten zijn. Maar Nimos heeft de deskundigheid niet om te kijken hoe het water zich beweegt. Maar wij hebben LVV ingeschakeld en die heeft aangegeven dat dat wel komt omdat Staatsolie er is gaan boren.”

Boer Prewien Poeran toont aan de uitgenodigde pers zijn ondergelopen arealen, wat het gevolg zou zijn van booractiviteiten van Staatsolie in het achtergelegen zwampgebied. Achter hem geen kanaal maar landbouwgrond zoals het aangezicht over honderden meters erbij ligt.-.

Kanhai brengt ons bij familie Poeran, die tweehonderd hectare aan productiearealen bezit. Zoon Prewien sjeest ons naar de volgende fase in zijn aluminium boot met een 35-pk-motor. Het kanaal is smal, met aan weerszijden een muur van wiet, waardoor we visueel op hoge snelheid richting zwampgebied gaan, een zware regenbui tegemoet. Aan boord is ook Rudi Martodimedjo, ressortleider voor LVV in Saramacca. Halverwege staan we kletsnat op een tussendam van kleigrond, met modder tot aan onze enkels.

De arealen liggen er troosteloos verzopen bij. Koeien baggeren moeizaam door de zuigende modder. En dat al maanden. We zien ook de grote kudde van zijn vader, ogenschijnlijk comfortabel op een stukje droog land. “Ze staan daar op twintig hectare maar ze hebben tweehonderd hectare nodig om goed te kunnen leven”, vertelt Prewien.

Aangekomen bij de grens met het zwampgebied zijn booractiviteiten in de verte duidelijk en echoënd hoorbaar. Zo ook het gezoem van een moerasboot. Zo onder de grijs-zwarte lucht extra onheilspellend; alsof een sciencefiction reuzenbij naderkomt; maar van welke kant? En ineens is-ie daar. Hoewel nog op grote afstand komt hij dreigend op ons afgestoven.

Prewien blijft kalm want hij weet dat de moerasboot zal afslaan, richting boorgeluiden, met aan boord geheimzinnig uitziende mannen in het geel. De moerasboot is weer snel uit zicht, maar het wordt toch een indringende kennismaking met een mogelijke schaduwzijde van economisch succes. De gevolgen voor dertig gedupeerde rijstboeren zijn verstrekkend. Alleen al voor familie Poeran loopt de schade in de miljoenen. Dit is het eerste jaar dat er geen rijst geplant is. “Ik moest al 15 juli in productie zijn en als je te laat inzaait heb je meer investeringen nodig”, vertelt Prewien. “Ik ben al van kleins af bezig met de rijstsector, dan kan je je wel voorstellen hoe ik me voel. Er zijn geen enkele andere inkomsten en ik wil geen ambtenaar worden. Dit is een drama en triest voor ons.”

Logische verklaring Naar zeggen van Staatsolie omdat het zwaar heeft geregend. LVV-man Martodimedjo: “Maar ik kan samen met de Meteorologische Dienst cijfermateriaal aantonen dat in 2007 de grootste neerslag is geweest van de afgelopen decennia en dat we juist in dat jaar geen wateroverlast hebben. En dat was vele malen meer dan dit jaar. Dan is maar één logische verklaring: de natuur is verstoord. Op een moment dat je met een machine er dwars door maagdelijke zwampgebied heengaat dan maak het automatisch gangen die alle met elkaar in verbinding staan. Dit heeft ertoe geleid dat het zwampwater naar lager gedeelten komt. Ik zit al bijna vijftien jaar bij LVV, wij monitoren het gebied en in de loop der jaren zie je heus wel wat er allemaal verandert door toedoen van weeromstandigheden of natuur. Wat zich hier manifesteert, is beslist niet de natuur.”

LVV heeft aan Staatsolie voorgesteld een dam van negentien kilometer aan te leggen tussen de zwamp en de rijstarealen, met inlaten zodat de boeren water kunnen putten uit de zwamp zoals ze dat deafgelopen twintig jaar gewoon zijn. Maar Staatsolie weigert hierop in te gaan. Martodimedjo: “Staatsolie is een poot van onze economie maar daar staat tegenover dat het bezig is in een gebied waar ook andere economische activiteiten worden ontplooid. Dan kan je niet zonder meer het probleem van je afschuiven; dat gaat zo niet.”

Verdrinkende kalveren Familie Poeran claimt eveneens tweehonderd koeien te hebben verloren. Als we weer – drooggewaaid op de speedboot – terug zijn op de boerderij, zegt Kanhai: “We zien de afgelopen maanden ook geen kalveren meer omdat alles dat wordt geworpen letterlijk en figuurlijk in het water valt en verzuipt.” Hij heeft een verklaring voor de weigerachtige houding van Staatsolie. “Omdat ze weten dat het om een vrij forse investering gaat. En ook dat wanneer ze de uitlaten moeten opendoen, er onvoldoende water zal zijn om te kunnen boren en met die luchtboot te kunnen varen. Ze kunnen rustig doorgaan met boren, maar laten ze kijken hoe ze technisch ons probleem kunnen oplossen.”

Op het perceel van familie Poeran staat nog steeds de allereerste jaknikker van Staatsolie sedert 1982 te boren. Staatsoliepionier Eddy Jharap sliep en at bij deze familie. “Ze wisten toen nog niet zo goed hoe ze die olie moesten opslaan”, verhaalt vader Humprey (65). “Er lag steeds een hele laag olie op het erf en soms gingen ganzen en geiten dood.” Zo heeft de familie haar offers bijgedragen aan het opstarten van de nationale olieproductie. Daarom is het extra bitter dat ze uitgerekend door toedoen van Staatsolie verzuipen. Kanhai: “De directe schade is niet eens zo erg. Veel erger is als deze mensen niet meer landbouwer zijn, dan is in één keer een productiesector de nek omgedraaid. LVV heeft al een oplossing gegeven: bouw een dam van twintig kilometer”.-. Meerdere pogingen van de redactie om een directielid van Staatsolie in het weekend te bereiken bleven vruchteloos.

WWW.NICKERIE.NET

Email: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics