Nickerie.Net, dinsdag 03 september 2013

Chandrikapersad Santokhi - herstel van de rechtstaat

VHP-voorzitter Chandrikapersad Santokhi maakt zich met zijn partij nu al op voor de verkiezingen van mei 2015. De kater van 2010 is inmiddels weggespoeld. Hij draait overuren om eerst in eigen huis orde op zaken te stellen, over een kleine twee jaar is Suriname aan de beurt. Dat Santokhi dit met de NDP van Desi Bouterse gaat doen, acht hij allesbehalve waarschijnlijk. “Maar in de politiek moet je nooit iets uitsluiten.”

Hij was minister van Justitie en Politie (2005-2010), wilde in 2010 president worden (een baan die door verraad binnen A Combinatie aan zijn neus voorbijging) en belandde uiteindelijk in de oppositiebanken van De Nationale Assemblee. Hoe zuur was dat voor hem? En had hij nog voldoende motivatie om door te gaan? “Allereerst: ik wilde geen president worden, ik ben voorgedragen.” Santokhi moet er zelf een beetje om lachen, maar ook hij weet dat zijn reactie politiek-correct hoort te zijn. Hij vervolgt: “Als je als oppositie in de banken gaat zitten om alleen maar te klagen, dan ben je snel uitgekeken. Van die klassieke oppositievoering wilden wij af. Als de regering met iets goed komt, ondersteunen we dat. Maar ze moeten bijvoorbeeld niet met een begrotingsvoorstel komen dat slecht is onderbouwd. Dan zijn we tegen en motiveren dat ook. Zoals bij de laatste begrotingsbehandeling. En terecht, gezien het feit dat de overheid nu veel rekeningen niet kan betalen. Kijk, als er even een dip in de economie is en een tijdelijk solvabiliteitsprobleem, dat kan. Maar als je als regering 35 tot 40 procent meer inkomsten hebt en toch grote geldproblemen krijgt, dan is er sprake van onbehoorlijk bestuur, van slecht management.”

Fouten

Santokhi benadrukt tijdens het gesprek meermalen dat zijn kritiek op de huidige regering niet betekent dat de regering-Venetiaan waarin hij minister was en andere voorgaande regeerploegen, wel een tien verdienden. “Integendeel, er zijn ook fouten gemaakt en zaken niet gerealiseerd. Dat is de praktijk. Maar we moeten niet teveel terugkijken; we hebben de afgelopen jaren veel gevochten tégen iets, tegen de militaire periode en tegen wanorde. Laten we nu vechten vóór iets. Dat is in ieder geval wat de VHP voorstaat.” Dat de VHP in 2015 regeermacht wil en voor het presidentsambt gaat, staat voor Santokhi vast. Hij wil in ieder geval geen herhaling van het debâcle van 2010, toen dat op de valreep niet lukte. “We hebben de NDP als grootste partij, zoals dat hoort, alle ruimte gegeven om een coalitie te vormen. Toen dat niet lukte, zijn we in Nieuw Front-verband met A Combinatie en de Volksalliantie gaan praten, dus de toenmalige regeringspartijen met gezamenlijk 27 zetels. We hebben uiteindelijk een samenwerkingsovereenkomst getekend. We zijn trouwens ook nog gaan praten met de KTPI van Willy Soemita. Hier, in deze kamer. Maar terwijl we bezig waren, kwam opeens Ramon Abrahams van de NDP het terrein oprijden en zei tegen Soemita ‘meekomen jij!’. Soemita stond op en ging gedwee mee.” De verbazing valt drie jaar na dato nog steeds van de ogen van Santokhi af te lezen.

Maar de beoogde coalitie had in De Nationale Assemblee de KTPI niet nodig om Pertjajah Luhur-voorman Paul Somohardjo herkozen te krijgen als voorzitter. Het liep echter anders: twee leden van A Combinatie kozen voor tegenkandidaat Jennifer Geerlings-Simons van de NDP. In de dagen die volgden, besloot eerst Ronnie Brunswijk toch maar met de NDP in zee te gaan, Somohardjo en de Volksalliantie kozen op het laatste moment ook eieren voor hun geld. De presidentverkiezing in datzelfde parlement, enkele weken later, werd daardoor een formaliteit: Santokhi had het nakijken. En moest bovendien toezien dat de man die hoofdverdachte is in het proces van de Decembermoorden van 1982 - nota bene een proces dat hij als minister van Justitie in 2007 eindelijk van start wist te laten gaan - met het presidentschap aan de haal ging.

Dat Bouterse in 2012 ook nog eens een amnestiewet erdoor drukte die een veroordeling vanwege die moorden onmogelijk maakt, deed Santokhi’s bloed helemaal koken. ‘Het eerste dat we gaan bekijken als we weer regeermacht verkrijgen, is de amnestiewet intrekken.’ Ook het inmiddels stopgezette strafproces gaat hij weer vlottrekken, zo zei hij destijds. Maar ja, dan moet die regeermacht er wel komen. Om te bewerkstelligen dat zijn partij na de verkiezingen van 2015 uit de oppositiebanken kan verhuizen naar het pluche van de regering, is het van belang dat eerst de bezem door het eigen VHP-huis wordt gehaald. Dat besefte Santokhi ook toen hij na een woelige periode in 2011 de voorzittershamer van Ram Sardjoe overnam. Zo was het met de partijdemocratie binnen de VHP lange tijd niet best gesteld, erkent hij. “We zijn begonnen met het aanpakken van de structuren, dus de kernen, in de ressorten en de districten. Die waren er natuurlijk al, maar er zijn nooit verkiezingen gehouden. Daarnaast willen we komen tot een profiel, waarbij duidelijk is wat de partij voorstaat, niet een bepaalde persoon. Het partijprogramma voor de verkiezingen van 2015 is inmiddels klaar, dat komt binnenkort op de website te staan. We hebben twee groepen ingesteld: een politieke adviesgroep die zich buigt over politieke vraagstukken en een wetenschappelijke groep. Die houdt zich bezig met de vraag wat straks het beste is: dat we alleen de verkiezingen ingaan en wat dan de kansen zijn, of toch in een combinatie. Daar zijn we nog niet uit.”

‘H’ van VHP lang niet meer alleen voor Hindostanen

Wijlen voorzitter Jagernath Lachmon streefde het na, zijn opvolger Ram Sardjoe zei het te willen, Santokhi wil het echt bereiken: van de VHP een echte Surinaamse partij maken en dus het Hindostaanse imago afschudden. “Veel mensen denken dat de ‘H’ in VHP nog steeds voor Hindostaans staat. Dat is niet zo, we zijn een nationale partij voor iedereen. In het districtcoördinatieteam van Wanica bijvoorbeeld zijn zes van de veertig leden niet- Hindostaans, in andere districten zijn ook tal van andere etniciteiten terug te vinden. Natuurlijk zullen Hindostanen altijd een nadrukkelijk deel van de VHP uitmaken, maar het is niet meer zo dat mensen alleen voor de kleur in de partij stappen.” Van de toekomst van de VHP, over naar de realiteit van nu. Santokhi vindt dat de huidige regering een totaal gebrek aan visie heeft. “Dat is logisch en verklaarbaar. Je kan niet met een moeizaam tot stand gekomen coalitie opeens zeggen van ‘hé, we hebben 36 zetels, laten we nu eens een beleid gaan ontwikkelen’. Dat werkt zo niet, dat duurt jaren.” Hij noemt als voorbeeld van mislukt beleid de aanpak van de chaos in de goudsector: als minister van Justitie greep hij in door de goudvelden waar illegale gelukszoekers actief waren, schoon te vegen. Deze operatie Clean Sweep werd in 2007 overigens mede in gang gezet door een reportage in Parbode over de desastreuze gevolgen van goudwinningsactiviteiten op de Brownsberg. “Ik had een duidelijke strategie. Met Clean Sweep pakten we die goudzoekers aan, in het natraject zouden we, gezamenlijk met andere betrokken ministeries zoals Regionale Ontwikkeling, Volksgezondheid en Natuurlijke Hulpbronnen, de zaak gaan ordenen en legaliseren. Maar daar is het nooit van gekomen. Binnen de ministerraad lagen twee collega’s dwars. Ik vermoed dat andere belangen een rol speelden, maar feit is dat dit natraject er nooit van is gekomen. Deze regering lanceerde het ambitieuze plan ‘Ordening Goudsector’. Maar het enige dat is gebeurd, is dat ze naar die gebieden zijn gegaan en er hun eigen stromannen hebben neergezet om de zaak te controlen, maar in feite is er niets veranderd. Behalve dan dat ze de rommel dusdanig hebben georganiseerd dat het nu een georganiseerde rommel is. Dat is trouwens best wel knap”, lacht hij, “maar het lost niets op.”

Weg kabinet, weg adviseurs

Ook ander werk dat hij als minister bij Justitie en Politie heeft verzet, is teniet gedaan door zijn opvolgers (eerst Misiedjan, nu Belfort), constateert Santokhi. “Dat is een klacht die ik steeds van mijn medewerkers hoor. Ik noem ze nog steeds mijn medewerkers, want mijn team bestond uit de crème de la crème. Ik had zelfs een eigen kabinet van de minister! Goeie mensen, van Nederland en van Suriname. Het eerste wat mijn opvolger heeft gedaan: weg kabinet. Al de adviseurs: weg. Dat betekent dat je een beleid wil gaan voeren dat niet gericht is op duurzame ontwikkeling. “Veel zaken die al lopende waren, zijn niet verder uitgevoerd. Zoals het integraal verkeers- en nationaal veiligheidsplan. Daar zijn we zes jaar mee bezig geweest, het is ontwikkeld door nationale en internationale deskundigen en ligt klaar. Het enige dat je moet doen is het uitvoeren, maar je voert het niet uit. Wetten die voorbereid waren en zelfs bij de Staatsraad lagen, worden niet behandeld. Als ik er naar vraag, krijg ik vaak te horen dat de stukken zoek zijn.”

Bestrijding drugshandel

Van de bikkelharde aanpak van drugscriminelen, die onder Santokhi door justitie was ingezet, is eveneens weinig meer over. “We werkten nauw samen met andere landen en inlichtingendiensten. Het is prachtig gegaan. We hebben topcriminelen hier, in Nederland, Brazilië en Colombia gepakt. We hebben in Suriname FARC-mensen aangehouden. Maar er komt een nieuwe regering en wat zie je: er wordt geen nieuw beleid ontwikkeld. Alle personen die belast waren met internationale samenwerking of informatie-uitwisseling, zijn van hun positie weggehaald. Men heeft vervolgens een poging gewaagd om personen met een dubieus verleden te belasten met de drugscontroles in Suriname. Toen zijn de Amerikanen in het geweer gekomen. Die mensen zijn onder druk van de Amerikaanse antinarcotica organisatie DEA weggehaald door de regering. Maar alleen het feit al dat je ze weghaalt onder druk, zegt iets over je intenties. Want ze wisten wat de achtergronden waren van die personen. De internationale samenwerking is op verschillende niveaus teruggevallen. Er zijn sinds 2010 grote cocaïnevangsten geweest in Trinidad, Parijs, Rotterdam, Portugal, in Zuid-Afrika en in Engeland. Allemaal afkomstig uit Suriname. Maar waarom horen we niks over hoe dat is afgelopen?”

Bouterse en drugscriminaliteit

Als verantwoordelijke op Justitie, heeft Santokhi meermalen de naam van onze president gehoord in relatie tot drugsgerelateerde criminaliteit. “Ja, er zijn hier enkele zaken onderzocht en er liggen zelfs dossiers bij het Openbaar Ministerie waar zijn naam in genoemd wordt.” Dat Bouterse nog nooit in verband met een Surinaamse drugszaak voor de rechter is gesleept, duidt er op dat er nooit voldoende bewijs was, zou je als eenvoudige burger denk. Santokhi: “Dat zou ik niet willen zeggen. Ik denk dat op het moment dat men zijn naam hoorde, men zoiets had van ‘wees voorzichtig, heel voorzichtig’. Daar waar je normaal met vijftig procent bewijslast kan werken, moet je als het high profile-personen zijn niet aan komen zetten met vijftig procent, kom met tachtig of negentig procent.” Corruptie en vriendjespolitiek voeren de boventoon bij de regering-Bouterse, zo zegt Santokhi. “Ik hoor vrijwel dagelijks dat ondernemers geen enkele opdracht krijgen omdat ze gelieerd zijn aan een bepaalde partij. Ik ga niet zeggen dat in de vorige regering bepaalde bedrijven niet voorgetrokken zijn. Maar niemand kan ons erop betrappen dat we bedrijven die een andere politieke kleur hadden, systematisch uit de markt hebben gehaald en uitgesloten hebben van openbare inschrijvingen, omdat het bijvoorbeeld NDP-bedrijven zijn. Maar de laatste jaren heb ik zeker tien tot vijftien ondernemers hier gehad tegen wie recht in het gezicht is gezegd ‘Je hebt een VHP-bedrijf en je krijgt het niet’. Het gaat om personen die in de infrastructuur zitten, de nutsvoorzieningen en de vuilophaal. “Maar als je een VHP-bedrijf uitsluit: die hebben arbeiders in dienst die echt niet allemaal VHP’ers zijn, het zijn Surinamers van alle politieke kleuren. Zo’n ondernemer zal op een gegeven moment zijn arbeiders ontslag moeten geven. Die arbeiders hebben gezinnen, kinderen die op school zitten. Het heeft grote gevolgen voor het thuisfront, het gaat doorwerken in de hele maatschappij. Daarom hebben wij gezegd dat we iedereen projecten moeten geven. Het zal misschien wel eens gebeurd zijn dat een VHP-bedrijf eerder dan anderen iets gehad heeft. Maar bij Justitie heb ik grote projecten ook door door anderen laten uitvoeren. Zoals het Parket van de Procureur-Generaal, dat heeft Lincoln gehad. Ga maar kijken in de boeken van de VHP of meneer Lincoln daar voorkomt. En zo zijn er meer projecten geweest.”

Vrijheid van meningsuiting

Veel misstanden verdwijnen in de doofpot of worden doelbewust door de media onderbelicht, vermoedt Santokhi. “Ik ben een enorme voorstander van vrijheid van meningsuiting, kritische journalisten zijn nodig. Als minister van Justitie ben ik ook wel eens op de vuist gegaan met een journalist, niet letterlijk natuurlijk maar met woorden. Dat hoort erbij en moet ook kunnen. Wat er nu gebeurt, baart mij zorgen. Journalisten worden monddood gemaakt en geïntimideerd. Met als gevolg dat het steeds vaker voorkomt dat kritische delen in de berichtgeving worden weggelaten. “We dreigen terug te gaan naar de jaren tachtig. Toen bestond er angst en een cultuur van ‘sssst, niet praten!’ Daar kiezen veel mensen, ook mediawerkers, nu weer voor. Op basis van intimidatie gaan journalisten steeds voorzichtiger artikelen schrijven. Uit angst dat ze anders morgen misschien hun baan kwijtraken.” Die angst hoeven ze na mei 2015 niet meer te hebben, garandeert Santokhi. “Je zult het zien, wacht maar af: de verkiezingen van 2010 waren de laatste waarbij mensen zich hebben laten pakken. Vooral de jongeren. De NDP heeft die op een slimme manier weten te lokken, ze zouden alle kansen krijgen. Maar wie zetten ze op de ambassade in Parijs neer? Een gepensioneerde. Wie stelt deze regering aan om ons land in Turkije te vertegenwoordigen? Een gepensioneerde. Terwijl ook binnen de NDP heel veel goed opgeleide jonge Surinamers zitten die ambities hebben en het werk zouden kunnen doen. Diezelfde partij die jaren geleden riep dat het Nieuw Front bestond uit seniore leiders, heeft zelf vooral senioren sleutelposities gegeven. En ze verweten ons dat we met een bankrover (Ronnie Brunswijk. AS) in zee gingen. Kijk waar zij nu mee regeren!”

Onverteerbare gedachte?

De ambities van de VHP ten aanzien van de verkiezingen van 2015, staan vast. “We gaan voor de top van het land. Dus we willen regeerverantwoordelijk.” Maar afgaande op recente peilingen, is de NDP nog steeds de grootste partij, met de VHP als goede tweede. Veel Surinamers zien een coalitie van die twee partijen wel zitten. Gezien het verleden (met name de aanname van de amnestiewet en het stopzetten van het decemberproces) zou dat voor Santokhi onder de huidige omstandigheden een onverteerbare gedachte moeten zijn. “In de politiek moet en kan je niks uitsluiten, maar het moet ook niet zo zijn dat je een beslissing neemt die niet gedragen wordt door de partij. We gaan echter niet op voorhand zeggen dat we met een bepaalde partij niet willen regeren. Maar om concreet op de vraag in te gaan of we na de verkiezingen met de NDP een samenwerkingsverband willen aangaan: dat zal heel moeilijk worden ja. “Je moet samenwerken met partijen die gelijkgericht zijn, en die partijen zijn er. Maar als je achterban zegt dat je met de NDP moet samenwerken, moet je met die achterban gaan discussiëren hoe je bijvoorbeeld het vraagstuk van de amnestiewet gaat oplossen. Dat geldt ook voor de relatie met Nederland, waar wij een vergaande samenwerking mee voorstaan. We zijn een voorstander van naleving van recht en wet, van versterking van de rechtsstaat. Dus als je de keuze maakt om met de NDP samen te gaan werken, moeten die zaken eerst goed besproken worden. Het zijn conflicterende issues. Nu is het echter tijd voor de campagnevoering en we willen zoveel mogelijk zetels behalen met samenwerkingspartners. Als dat lukt, is die hele discussie over de NDP overbodig.”

WWW.NICKERIE.NET

Email: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics