Nickerie.Net, woensdag 04 september 2013

Herdenking 40 jaar staatsgreep in Chili

Elk jaar herdenken Chili en Chilenen overal ter wereld, op 11 september de bloedige staatsgreep van 1973. Er worden evenementen (muziek, poezie, politieke seminars) en exposities georganiseerd ter herdenking van dit tragische deel van de geschiedenis van Chili, dat nog steeds in het collectieve geheugen zit van de Chileense samenleving.

Chili heeft een lange democratische traditie gekend. In 1973 echter, werd de democratisch gekozen regering van President Salvador Allende via een bloedige militaire staatsgreep afgezet door Generaal Augusto Pinochet. Reden hiertoe was het uitvoeren van een programma van landhervorming, nationalisatie van de mijnen, bedrijven en andere vitale sectoren door Allende. Deze plannen van President Allende leidden tot obstructie en sabotage van de oppositie en ondernemers, terwijl bekend is dat de CIA, de geheime dienst van de Verenigde Staten van Amerika, dit verzet op de achtergrond financierde.

Zeventien jaar lang ging Chili gebukt onder een dictatuur, waarin grove mensenrechten schendingen plaatsvonden: martelkampen, moorden, standrechtelijke executies en verdwijningen. Vele burgers zijn op grote schaal vermoord, gefolterd en gemarteld. Naar schatting zijn vijftigduizend mensen na de staatsgreep van 1973 naar het buitenland gevlucht,  meer dan drieduizend mensen zijn gedurende de eerste maanden opgepakt en een half jaar na de staatsgreep zaten er nog zo'n tienduizend vast in clandestiene martelkampen. In deze kampen en centra werd de effectiviteit van het martelen verhoogd door nieuwe martelmethodes. Er werden technieken ontwikkeld die minder sporen achterlieten, zodat moeilijker bewezen zou kunnen worden dat er gemarteld was. Artsen werkten mee aan experimenten om de nieuwe martelmethodes te ontwikkelen. Niet alleen het martelen was moeilijk te bewijzen, maar ook dat tegenstanders van het regime letterlijk uit de weg werden geruimd.

In 1978 werden er voor het eerst menselijke resten gevonden in een verlaten kalkmijn. In datzelfde jaar kondigde Generaal Pinochet de amnestiewet af. Een gerechtelijk onderzoek leidde tot de identificatie van 15 mensen die vanaf 1973 vermist waren. De militaire regering sloot dit onderzoek in 1979 af, omdat misdaden tussen 1973 en 1978 onder de amnestiewet vielen. In de amnestie wet was namelijk opgenomen dat militairen niet worden vervolgd voor misdaden die ze tijdens de dictatuur gepleegd hebben. Ook op andere plaatsen werden menselijke resten gevonden.

In 1990 keerde de democratie in Chili terug en met de komst van een democratische regering is men begonnen met het onderzoek naar mensenrechtenschendingen tijdens de militaire dictatuur. Generaal Pinochet trad in maart 1998 af als Chef Staf van het Chileense leger en werd benoemd tot senator voor het leven. In 1998 werd de 84 jarige Pinochet gearresteerd in Engeland, waar hij een medische keuring onderging. Door zijn dood in 2006 is hij ontkomen aan het proces voor gepleegde misdaden op mensenrechtengebied, maar  in de ogen van de wereld wordt hij gezien als een veroordeelde crimineel.

De Chilenen hebben zwaar geleden onder de zeventien jaar lange militaire dictatuur van Pinochet. Op 11 september van dit jaar, en wel twee maanden voor de aanstaande verkiezingen in Chili, zullen Chilenen overal ter wereld het feit herdenken dat veertig jaar geleden een bloedige militaire staatsgreep was gepleegd. De coup en de nasleep ervan beïnvloeden tot op heden de politieke en democratische ontwikkelingen in Chili. Maar de strijd voor gerechtigheid gaat door. Veertig jaar na de coup vinden Chilenen het nog altijd nodig om te blijven zoeken naar waarheid, gerechtigheid, de herinnering en het respect voor de mensenrechten in hun land.

Maar de Chilenen kijken ook vooruit, ze hebben hun visie op de toekomst en hun waardigheid niet verloren, en samen met de nieuwe generaties willen zij een beter Chili opbouwen. Vandaag de dag behoort Chili tot één van de meest stabiele democratieën in Zuid Amerika en het rijkste land op het continent. De economie is gezond, er is geen tot weinig corruptie; de buitenlandse investeringen nemen toe en de export blijft elk jaar groeien. Bijzonder opmerkelijk is de geleidelijke en vreedzame manier waarop het land zeventien jaar militaire dictatuur heeft vervangen door een democratisch gekozen burgerbestuur. Chili zal over twee maanden haar zesde presidentiële verkiezing meemaken sinds de terugkeer van de democratie. Hoewel de amnestiewet een vergeten bestaan heeft kunnen leiden, zijn Chilenen van mening dat deze wet niet langer thuis hoort in het moderne Chili. Het Parlement van Chili is daarom voornemens om de amnestiewet van 1978 ongedaan te maken.

Op Guyana en Frans Guyana na hebben alle landen op ons continent van Zuid-Amerika een militair verleden. Langzaam maar zeker verdwijnen de amnestiewetten en de gevolgen daarvan voor de verantwoordelijken van de dictaturen van de jaren ’60, ’70 en ’80. Het annuleren van amnestiewetten - waarmee men zich denkt te kunnen vrijwaren van rechtsvervolging - is van groot belang voor samenlevingen om opgelopen trauma’s te kunnen verwerken. Bovendien laten de ontwikkelingen in Zuid Amerika maar ook elders, zien dat de weg naar gerechtigheid nooit verlaten wordt. Zo heeft MERCOSUR, het Zuid Amerikaanse handelsblok waartoe Suriname recentelijk is toegetreden als geassocieerd lid, een Instituut voor Mensenrechtenbeleid. De UNASUR (Unie van Zuid Amerikaanse Naties), waar Suriname eveneens toe behoort, heeft in haar oprichtingsverdrag opgenomen het onvoorwaardelijk respect voor mensenrechten die de basisvoorwaarden zijn voor de opbouw van een gezamenlijke toekomst. Recentelijk is in de Paramaribo Verklaring van UNASUR  het belang van de mensenrechten als dwars doorsnijdend thema binnen de UNASUR benadrukt.

Suriname behoort eveneens tot CELAC, een nieuw regionaal blok met een gemeenschap van 33 landen van Zuid Amerikaanse landen en Caribische Staten, dat haar eerste vergadering in Chili had (januari 2013), en waar alle landen (ook Suriname) in de Verklaring van Santiago  o.a. de bescherming en bevordering van mensenrechten hebben benadrukt.

In Suriname was na de staatsgreep van 1980 en de telefooncoup in 1990, de democratie hersteld. Helaas zijn, met de aanname van de amnestiewet in 2012, de democratische vrijheden achteruitgegaan.

I.v.m. de veertig jarige herdenking van de staatsgreep in Chili is het ook voor ons land belangrijk om een signaal af te geven dat dictaturen nooit zullen worden getolereerd en dat er geen belemmering mag zijn voor het optimaal beleven van politieke rechten en burgervrijheden.

Het voorzitterschap van UNASUR biedt Suriname een unieke gelegenheid om met Chili - een UNASUR lidland - solidair te zijn voor de vrede in Zuid Amerika, maar ook elders  ter wereld, waar de vrede en de wil van een volk in gevaar is.

Ingezonden stuk via de mediacommissie VHP

WWW.NICKERIE.NET

Email: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics