Nickerie.Net, maandag 18 november 2013

INGEZONDEN:

Het traditioneel gezag in zwaar weer?

Al geruime tijd tracht de centrale overheid greep te krijgen in de traditionele bestuurlijke structuren die historisch bekeken meer cultuurgebonden zijn. De creatie en verdere ontwikkeling van deze cultuurgebonden structuren dateren voor wat de inheemse en indianen gemeenschappen betreft van lang voordat Columbus voet aan wal gezet heeft in een werelddeel dat door miljoenen mensen bewoond werd. Volgens de eurocentrische historische bronnen heette het, dat dit deel van de wereld ontdekt werd door Columbus.

Goed, de gevluchte slaven hebben na de bevrijding van het koloniale juk ook bestuurlijke structuren ontwikkeld. Kennelijk naar de voor hen bekende structuren in het continent van afkomst, Afrika.

De opbouw van de structuren ziet er als volgt uit: Een Granman als stamhoofd,een Fiskali en Hoofdkapitein, kapitein en basja. De Fiskali en hoofdkapitein gaan over deelgebieden van de stam en de kapitein over dorpen die op basis van een Clan of Lo gesticht zijn. In de dorpen worden basja aangesteld uit de diverse Beeh/Bere waaruit een Clan of Lo bestaat.

Bij de Indianen gaat het meestal om een dorp dat door een stam bewoond wordt. De Indiaanse stammen kennen geen stamhoofden zoals dat bij de bosneger is. De Arowakken/Logono hebben bijvoorbeeld geen gemeenschappelijk stamhoofd. Ook de Caraiben/Kalinja hebben geen gemeenschappelijk stamhoofd. Maar net wat ik eerder zei, oefent het traditioneel gezag zijn bestuurlijke functie strikt in cultuurgebondenheid.

De laatste decennia zien wij dat ontwikkelde dorpsleiding het pad opgaat van een ontwikkelingsgerichte bestuurlijke richting, met het gevaar dat de infiltratie van de centrale overheid in de traditionele structuren grotere kans van slagen krijgt. In het puur traditioneel systeem werden de kapiteins en basja's op basis van kennis van de cultuur en leidinggevende capaciteiten aangewezen na enkele rituelen te hebben gepleegd. De raad van ouderen of wijze mannen had een belangrijke rol in de keuze bepaling bij de Indianen. Bij de bosneger geschiedt (de) de opvolging bij aanwijzing van een zusterskind door de families/Beres.

Al geruime tijd dreigt door politieke bemoeienis van de centrale overheid het hele systeem als hierboven kort belicht in duigen te vallen. Begin eind jaren zeventig van de vorige eeuw, maakte ik het eerste conflict over het kapiteinschap bij de Logono van Powakka mee. Het conflict heeft geresulteerd in de fragmentatie van Powakka. De in ongenade gevallen kapitein trok met zijn aanhangers of families naar de Afobakkaweg en stichtte het dorp Pikien Powakka. Ook in dit conflict heeft de centrale overheid een rol gespeeld, zij het een bemiddelende rol vanuit de Nationale Militaire Raad. Overigens een poging die op een mislukking is uitgelopen.

In de jaren '90 van de vorige eeuw begon de centrale overheid duidelijker te infiltreren in het traditionele bestuurssysteem door verkiezingen te laten houden om een dorpsleiding te kiezen. In vele Inheemse/Indiaanse dorpen heeft deze nieuwe tendens gezorgd voor grote verdeeldheid binnen de gemeenschappen. Kunt u zich nog de perikelen hieromtrent herinneren die er waren in de dorpen Bernhardsdorp, Pikiensaron, Bigipoika en recentelijk nog in Apoera/Washabo/Section? Gelukkig zijn er indianen die nog veel waarde hechten aan hun cultuur of elementen daarvan. Ik geef als voorbeeld het proces om de dorpsleiding in Pierrekondre te kiezen waar kapitein Lloyd Read de scepter zwaait.

Huidige situatie Powakka

In de pers is melding van gemaakt dat de districtscommissaris getracht heeft in te breken in een vergadering van het dorpsbestuur, waarvan de heer Makosi de kapitein is. De kapitein of het dorpsbestuur zou zich verzet hebben tegen de handeling van de districtscommissaris. De districtscommissaris reageert de volgende dag, ook via de pers, op de aantijgingen van het dorpsbestuur van Powakka. Hij heeft wereldkundig bekendgemaakt dat de kapitein en zeker een basja zich schuldig maken aan strafbare feiten. Verder zou kapitein Makosi zonder toestemming basja's benoemen en ontslaan. In het bericht wordt niet aangegeven van wie de toestemming moet komen om een basja te vervangen of te benoemen. De districtscommissaris beklemtoont in het gesprek met de Ware Tijd dat het dorpsbestuur geen aparte regering is.

En daar gaat het juist om. De vraag is welke rol geeft de centrale overheid aan het traditioneel gezag? Maar ook moet de vraag gesteld worden, hoe ziet het traditioneel gezag zichzelf? Zijn het nog steeds cultuurdragende structuren, die primair voor het instandhouden van een dorp zijn, of zien deze structuren zichzelf als ontwikkelingsdragers? Dus, structuren die moeten zorgen dat er sociaal-economische ontwikkeling bereikt wordt voor hun dorp ofgebied?

Ik denk dat enkele van deze traditionele dorpsstructuren denken die ontwikkelingsfunctie op zich te kunnen en willen nemen. Dit terwijl deze taken en bevoegdheden weggelegd zijn voor de centrale overheid en de bij wet ingestelde bestuurs- en ontwikkelingsstructuren. Ik noem hierbij de regering, DNA, RR, DR en bestuursdiensten die als legitieme ontwikkelingsstructuren of organen gezien worden of zijn.

Dat de districtscommissaris -ik ga uit van het bericht- de dorpsleiding zonder toestemming vooraf de les wilde lezen in een vergadering van het dorpsbestuur, kan in principe niet. Dit zeg ik ervan uitgaande dat het dorpsbestuur nog steeds behoort tot het traditioneel gezag. Maar u moet vasthouden dat er al geruime tijd door het centrale gezag geinfiltreerd is in dit traditioneel gezag. Het is geen uitvinding van dc Miranda om in te grijpen in zaken die strikt een gemeenschap aangaat. Het is een ongeschreven structurele handeling die zich vanaf de koloniale tijd aan het voltrekken is. Het zal mij te ver voeren om hierover uitgebreid te schrijven. Gaat u het proces van de totstandkoming en de herzieningen van de vredestraktaten maar zelf na.

Ik vind echter dat als de dc informatie heeft dat een kapitein die burger van Suriname is en dus valt onder de jurisdictie van onze wet- en regelgeving, hij de daarvoor bevoegde instantie direct in kennis moet stellen. Die bevoegde instantie op opsporingsgebied dient ingeschakeld te worden om vast te stellen of de beschuldigingen als verwoord in het artikel waarheidsgronden hebben. Is dat het geval dan wordt niet de kapitein als traditioneel gezag vervolgd en eventueel berecht,maar de Surinaamse staatsburger Makosi of zijn mede bestuurslid.

De commissaris handelt mijns inziens dus correct als hij bij strafbare feiten van een burger die door andere burgers aan hem zijn voorgelegd, ingrijpt. Het bemoeien met interne dorpsaangelegenheid zonder verzoek of toestemming lijkt mij een brigde to far. Ik accentueer nogmaals dat ik er van uitga dat ook de dorpsstructuur van Powakka nog gerekend mag worden tot het traditioneel gezag.

Wat kunnen de consequentie zijn? Als het traditionele dorpsgezag de primaire taken en rollen kwijtraakt, ontstaat een nieuwe situatie. Als deze structuren veranderd worden tot ontwikkelingstructuren met wettelijke taken en bevoegdheden, betekent dit dat ze ergens binnen de ambtelijke organisatiestructuur ondergebracht worden. Dan worden deze gezagdragers ambtenaren. Dat betekent tevens het einde van het traditioneel gezag. In feite zouden de dorpsgemeenschappen opgeheven moeten worden. In dit geval kan men zich niet meer beroepen op wat genoemd wordt collectieve grondenrechten. In dat geval gaat titel op de gronden op individuele basis moeten geschieden.

Ik vestig de aandacht van de mensen die op ondoordachte en simplistische manier denken over het vraagstuk van de (rechts)positie van de traditionele gezagsdragers in relatie tot de centrale overheid, dat hier consequenties aan verbonden zijn. Absoluut zal mijns inziens de discussie met betrekking tot het collectieve grondenrecht een andere wending nemen. En zeker niet in het voordeel van de binnenlandse bewoners.

Bert Eersteling

WWW.NICKERIE.NET

Email: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics