Nickerie.Net, donderdag 13 november 2014

'Beeldvorming Creolen vertekend'

Bij het naderen van de datum van de onafhankelijkheid van Suriname, heeft een groot aantal burgers het land verlaten. Ze zijn op zoek gegaan naar een nieuwe toekomst in het buitenland. Voor de meesten was dat Nederland. Over het vertrek van velen uit de Hindostaanse leefgemeenschappen is van de hand van prof. dr. Choenni een indrukwekkend boek verschenen over de integratie en ontwikkeling bij deze Surinaams-Nederlandse burgers in de afgelopen 40 jaar. De journalist Roy Khemradj heeft over de presentatie van dat boek een informatief artikel geschreven op Starnieuws. Ik verwijs daarnaar.

Een soortgelijk onderzoek dat uitgevoerd wordt door één van mijn promovendi, loopt momenteel, zij het niet in Nederland, maar in Suriname. De promovendus is van Javaanse afkomst. Hij woont en werkt in Suriname. Zijn PhD thesis beschrijft het proces van maatschappelijke ontwikkeling van de Javaanse gemeenschap in Suriname na de contractperiode. De centrale onderzoeksvraag richt zich op de relatie tussen cultuur en ondernemerschap. Onderzocht wordt hoe vanuit de Javaanse cultuur ondernemerschap van de grond is gekomen en welke invloed die ontwikkeling heeft op de identiteit en beeldvorming van de Javaanse gemeenschap in Suriname. De dissertatie die in Nederland zal plaatsvinden wordt in het najaar van 2015 verwacht.

Kruisbestuiving
De verrichte studie van Choenni en de aangekondigde dissertatie roepen de vraag op hoe het met de maatschappelijke ontwikkeling van de Creoolse gemeenschap in Nederland en in Suriname gesteld is na de afschaffing van de slavernij. Een dergelijke studie lijkt om verschillende redenen maatschappelijk van belang te zijn. Uit de resultaten van de studies kunnen fundamentele maatschappelijke instrumenten en processen gegenereerd worden met het oog op een evenwichtige natievorming in Suriname. Door de betrokkenheid tussen Surinamers in Nederland en de Surinamers in Suriname is er een zekere kruisbestuiving tussen de genoemde onderzoeken, ongeacht of die studies in Nederland, of Suriname zijn uitgevoerd. Vandaar dat een dergelijke studie ook van maatschappelijke waarde is voor Nederland.

In Nederland heeft het de schijn alsof de maatschappelijke positionering van de Creoolse bevolking die ooit zo toonaangevend was, tanende is. Onderzoek moet uitwijzen of de Nederlanders van Surinaamse afkomst, in het bijzonder de Creolen uit Suriname, gaandeweg achter lopen op andere migrantengroepen in Nederland. Die vraag is even relevant voor de Creolen in Suriname in relatie tot de andere etnische groepen.

Beeldvorming
De beeldvorming van Surinaamse Nederlanders wordt in de hedendaagse Nederlandse samenleving overschaduwd door de telkens weer terugkerende zwartepietendiscussie. Zwarte Piet wordt in verband gebracht met racisme en het slavernijverleden. Zelfs de gouden koets van de Koning moet het ontgelden. Eén van de zijpanelen bevat fragmenten van schilderijen die verwijzen naar het Nederlands kolonialisme en de slavernijperiode in het verleden.

Door de kruisbestuiving tussen groepen heeft die discussie een grensoverschrijdend karakter gekregen. In Suriname lijken Marrons en Creolen niet los te komen van het trauma van de slavernij. Terwijl de andere etnische groepen in Suriname hun maatschappelijke positie in de samenleving markeren, kijken de nakomelingen van de slaven terug op wat hun voorouders is aangedaan. Het overwegend terugkijken op die periode en het klaarblijkelijk gemis aan empowering om die geschiedenis, hoe afschuwelijk dan ook, te overwinnen en een plaats te geven, zet de zwarte bevolking in Suriname zichzelf vermoedelijk op maatschappelijke achterstand ten opzichte van andere etnische groepen. Wellicht zou 1 juli viering meer in het teken kunnen staan van vooruit kijken en het vergroten van het wederzijdse vertrouwen tussen Creolen onderling en tussen hen en de overige etnische groepen. Het gaat om collectief de neuzen te richten op duurzame toekomstontwikkeling en perspectief in plaats van het blijven veroordelen van de Nederlanders van toen. Of herstelbetaling het geëigende middel is om de slavernijperiode achter zich te laten, ligt niet in het vooruitzicht. In Psychologisch opzicht is geld niet het geijkte middel tot duurzame gedrags- en mentaliteitsverandering.

Zwarten staan niet als model voor slavernij, zoals wordt gedacht. De blanken zijn hen daarin voorgegaan. Er is geen vergelijkend wetenschappelijk onderzoek bekend waaruit blijkt dat de slavernij onder zwarten wreder zou zijn geweest dan onder blanken. Bovendien hebben de blanken zich ontworteld van hun slavernijperiode en zijn nu welvarende naties, terwijl de zwarten naar het schijnt in het verleden zijn blijven leven.

De beeldvorming rondom de Creool in Nederland en in Suriname is ogenschijnlijk vertekend. Een gedegen wetenschappelijk onderzoek dat een meer genuanceerd beeld kan verschaffen over de Surinaamse Creool/Marron over de periode na de afschaffing van de slavernij is maatschappelijk wenselijk en noodzakelijk. Het is zonder twijfel een belangwekkend en maatschappelijk relevant onderwerp van onderzoek. De onderzoeksresultaten kunnen in samenhang met het werk van Choenni en het aankomend proefschrift van mijn promovendus, gebruikt worden als bouwstenen voor de zo noodzakelijke natievorming in Suriname.

Wie zoekend is naar een dissertatieonderwerp kan dit artikel als een uitdaging beschouwen.
 

Dr. Headly R. Binderhagel, klinisch-neuropsycholoog,
Co-promotor Tilburg University

headlybinderhagel@gmail.com

WWW.NICKERIE.NET

Email: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics