Nickerie.Net, dinsdag 18 november 2014

Bestuurlijke crisis Guyana is les voor Suriname

De afgelopen week is bekend geworden dat het parlement van de Federatieve Republiek Guyana geschorst is voor zes maanden door president Ramotar. De directe aanleiding die tot deze beslissing geleid heeft, betreft het voornemen van de oppositie om een motie van wantrouwen tegen de president in te dienen.

Gedurende de maand oktober was het parlement op reces. De discussie over wie constitutioneel de bevoegdheid beschikt om het nieuwe zittingsjaar te openen, werd breed in de pers gevoerd tussen de president en de parlementsvoorzitter. De indicatie was duidelijk dat president Ramotar het niet zover zou laten komen om het zittingsjaar te laten aanvangen, aleer de zekerheid te hebben dat de reeds in concept geformuleerde motie van wantrouwen tegen hem niet in behandeling zal worden genomen. Een grace periode is voor hem van belang om te trachten tot een vergelijk te komen met de oppositie, die een zeer marginale meerderheid (1 zetel) heeft in het parlement (DNA) van Guyana.

Laat mij ook kort aangeven dat Guyana als enige ex-kolonie van Engeland in onze regio, het Westminster parlementaire stelsel overboord gegooid heeft. In het Westminster parlementaire stelsel is de minister-president/premier tevens de regeringsleider, terwijl bij het semi- of presidentiële stelsel, de president regeringsleider tevens staatshoofd is. Een ander belangrijk kenmerk van het Westminster parlementaire stelsel,is dat de president het parlement niet kan ontbinden op eigen gezag. Het parlement ontbindt zichzelf bij het volmaken van de vastgestelde zittingsperiode. Het is goed te accentueren dat Guyana geen zuiver presidentiële stelsel kent, maar een semipresidentieel stelsel. In dit stelsel zijn duidelijke kenmerken van het parlementaire stelsel overgenomen. Een voorbeeld is de mogelijkheid om een motie van wantrouwen tegen de president in te dienen. Als deze motie van wantrouwen bij gewone meerderheid door het parlement wordt aangenomen, dient de president met zijn regering af te treden en vervroegde verkiezingen uit te schrijven.

De regeringen van Guyana
De People Progressive Party,de PPP werd omstreeks 1950 werd door dr.Cheddy Jagan als multi-etnische en op basis van de socialistische ideologie opgericht. Hoewel Jagan vaker de verkiezingen won, werd hij door de ex-kolonisator Engeland tegengehouden of beter gezegd gedestabiliseerd om het socialistische beleid uit te voeren. In 1957 vond de eerste fragmentatie van de PPP plaats. Het People National Congres werd door Forbes Burnham opgericht. Met de oprichting van het PNC, werd de etnisering van de politiek in Guyana een feit. Op 26 mei 1966 werd Guyana een onafhankelijk land. Ik moet voor de goede orde de regeerperiode van de PPP en het PNC opdelen in twee fasen. Het PNC heeft van 1964 tot 1980 in een parlementair stelsel en van 1980 tot 1992 in het semi-presidentiele stelsel de regeringsverantwoordelijkheid gedragen. Daarvoor heeft de PPP van 1957 tot 1964 het land in een parlementair stelsel geleid. Vanaf 1992 tot heden wordt het land door de PPP geregeerd op basis van de gewijzigde grondwet van 1980. In deze grondwet is het Westminster parlementaire stelsel vervangen door het huidige semipresidentiële stelsel.

De actuele problematiek met betrekking tot het wel of niet openen van het nieuwe zittingsjaar door de president van Guyana, vindt haar oorsprong in de grondwet van 1980. In die grondwet moet een artikel zijn opgenomen die wel de bevoegdheid aan de president geeft om het zittingsjaar te openen. Thans blijkt ook dat de president de grondwettelijke bevoegdheid heeft om voor een periode van zes maanden het parlement (DNA) te schorsen. Wat kan de bedoeling van de grondwetgever onder het Forbes Burnham bewind zijn geweest? Ik weet het niet. Draagt de PPP kennis van de bedoeling van de grondwetgever met bovenbedoelde artikelen? Als bevestigend geantwoord wordt op deze vraag, dan heeft mijns inziens de PPP doelbewust de artikelen niet willen wijzigen. Ik denk, ervan uitgaande dat het parlement het volk vertegenwoordigt en dienovereenkomstig als hoogste orgaan van Staat zou moeten zijn, dat er voor wat betreft de bevoegdheden van de twee Staatsorganen, betere of evidentere Checks and Balances in de wet ingebouwd moesten worden.

De parlementaire of politieke crisis die in ons buurland op dit moment heerst, kan negatieve consequentie hebben op een goed functionerende democratie in dat land. Het zal ook negatieve beïnvloedende effecten kunnen sorteren in Suriname of in andere Caricomlanden. Tegen deze achtergrond moet het optreden van de OAS geplaatst worden. De Caricomlanden zouden ook een spoed bijeenkomst moeten organiseren om deze actuele aangelegenheid te bespreken. Let op: de president Ramotar is niet buiten de wet gegaan, maar hij heeft met zijn handeling een conflicterende strategie gekozen om de politieke crisis op te lossen. Een contra-productieve strategie dus. Het vraagstuk wordt juist verergerd en als je niet oppast, zullen etnische sentimenten aangewakkerd worden. Dit, hoewel de PPP en het PNC, beiden op ideologische basis geschoeid zijn.

Lessen voor Suriname
Dat gebeurtenissen in het ene land als voorbeeld kunnen dienen voor het ander land, is eeuwenlang terug te vinden in de geschiedenis. Zo is bekend dat de Franse revolutie als voorbeeld gediend heeft voor diverse vrijheidsbewegingen in landen die gebukt gingen onder uitbuiting en onderdrukking. Ik zeg niet dat het onderhavige Guyanese gebeuren de zwaarte heeft van de revoluties welke hierboven bedoeld worden. Het is wel een voldongen feit dat opportunisten met dictatoriale neigingen of inborst in ons land rondlopen die het Guyanese model zouden willen introduceren in Suriname. Overigens is de constatering ook van toepassing op andere landen in onze regio. In Suriname zou het onderhavige Guyanese model zoals dat 'actueel' is met betrekking tot de politiek-parlementaire ontwikkeling,snel en gemakkelijk overgenomen kunnen worden.

Ter illustratie de volgende vergelijkingen: Suriname heeft ook in 1980 het Westminster parlementaire stelsel en wel zonder evaluatie, overboord gegooid. Er zijn ook gebruiken/karakteristieken van het parlementaire stelsel overgenomen in het semi-of hybride presidentiële stelsel dat wij vanaf 1987 hanteren. Bij ons staat grondwettelijk vast dat het parlement (DNA) het hoogste orgaan van Staat is. In de praktijk vervult het parlement mijns inziens een ondergeschikte rol ten opzichte van regering, leest, de president. In elk geval is ons hoogste staatsorgaan van minder gewicht dan dit het geval was bij het parlementaire stelsel dat wij kenden vanaf 1949 -1980. Ik vind dat hierin verandering moet komen, zodanig dat wij niet vervallen tot de huidige bestuurlijke crisis die zich thans voordoet in Guyana.

Bert Eersteling

WWW.NICKERIE.NET

Email: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics