Nickerie.Net, dinsdag 25 november 2014

De Natiestaat is nog niet dood

In een serie van vier artikelen 'De staatkundige toekomst van Suriname' op Starnieuws, pleit de Nederlandse consultant Leo Klinkers vol passie voor een federaal Zuid Amerika en voor een federaal Europa. De natiestaat en daarmee samenhangend het model van intergouvermentele samenwerking in internationale samenwerkingsverbanden (zoals Unasur of de EU), zijn volgens Klinkers passé. Hij vindt dat continenten zoals Zuid-Amerika of Europa zich tot de federale staatsvorm moeten bekennen (als Verenigde Staten van Zuid-Amerika en Verenigde Staten van Europa).

In het artikel van Leo Klinkers klinkt heel duidelijk de staatkundige visie van de partij D66 door. Al sinds de oprichting is D66 voorstander van een Verenigde Staten van Europa volgens federaal model. Dat deze gedachte in de praktijk vaak op gespannen voet met die andere leidende gedachte bij de oprichting van D66 – namelijk het invoeren van meer directe vormen van democratie – lijkt hen niet te deren, of zij wijten dit aan het intergouvermentele model, zoals Klinkers ook doet in zijn stuk.

Hierop valt het e.e.a. aan te merken. Want ook al is het intergouvernementele model wellicht niet geschikt voor het bereiken van continentale integratie (als dat al een doel zou zijn), de nationale regeringen in Europa en Zuid-Amerika hebben wél een democratisch mandaat van de volkeren die zij vertegenwoordigen. Van de EU-bureaucratie in Brussel of het Algemeen Secretariaat van Unasur kan dat niet gezegd worden. In zijn vierde artikel stelt Klinkers: “In het Europese Parlement is bij de laatste verkiezingen van mei 2014 het aantal parlementariërs dat zich uitsprak voor een Europese Federatie aanzienlijk gegroeid”. Wat mij betreft een merkwaardige interpretatie van de feiten. Daags na deze verkiezingen meldde de Volkskrant dat deze een grote overwinning waren voor de eurosceptische partijen, die in totaal 30% van de stemmen haalden, maar bij eerdere verkiezingen in veel landen nog niet aanwezig waren en dus bezig zijn met een snelle opmars. Weliswaar is 70% van de parlementariërs nog steeds pro EU, maar dat wil niet zeggen pro federale staatsvorm! Ook gaf het lage opkomstpercentage (gemiddeld 43,1% in de EU) aan dat de EU niet echt leeft onder de Europese burgers.

Volgens de Britse filosoof en publicist John Gray (voormalig hoogleraar European Thought aan de London School of Economics and Political Science), dreigt de EU aan haar eigen succes te gronde te gaan. Op zich was het idee niet slecht om met een aantal Europese landen te werken aan integratie op economisch en politiek vlak in het kader van mondiale schaalvergroting, zo meent Gray. Maar na het vallen van de Berlijnse muur in 1990 nam het aantal EU-lidstaten enorm toe. De EU telt nu 28 lidstaten en er zijn zelfs nog meer staten die deel willen nemen. Gray is van mening, dat de EU alleen al door haar omvang onbestuurbaar zal blijken en binnen 10 tot 15 jaar te gronde zal gaan. Gray vindt dat de EU nu al de kenmerken vertoond van een 'failed state', aangestuurd door een centrale bureaucratie die totaal is losgezongen van de realiteit. Voor wie geïnteresserd is in deze materie, verwijs ik naar een boeiend interview met John Gray in het Nederlandse programma Buitenhof in 2012. Zie deze link.

Een andere denkfout die Klinkers maakt, is het vergelijken van federale staten zoals India of de Verenigde Staten van Amerika met Europa (EU) of Zuid-Amerika (Unasur). Hierbij gaat Klinkers er volledig aan voorbij dat federale staten als de U.S.A. of India niet een eeuwenlange geschiedenis hebben van aparte natiestaten met ieder een eigen taal, cultuur, mentaliteit, economie, fiscale en juridische structuur, etc. Er is volgens mij ook geen continentale 'demos', dat wil zeggen, er is geen gemeenschappelijke identiteit op basis waarvan mensen zichzelf definiëren als democraten en burgers van een geheel continent, op een kleine elite na, die dat misschien wel zo ziet.

Hoezeer de elite in Europa de eigenheid van de natiestaat onderschat heeft, blijkt uit de mislukking van de eenheidsmunt, de euro, hoewel ook dat in alle toonaarden ontkend wordt. Toch zien we momenteel in een EU van 28 lidstaten dat de 18 landen die de euro in hebben gevoerd, slechter scoren dan de meeste andere EU-landen, als het bijvoorbeeld gaat om economische groei. Ook de werkloosheid is hoger in de eurozone dan in de EU-landen die de euro niet hebben ingevoerd. Terwijl de werkloosheid in de EU als geheel ongeveer 10% is, bedraagt deze momenteel in de eurozone landen gemiddeld 11,5%. Aanzienlijk hoger dus. In Zuid-Europa leidt dit tot een sociale ramp.

Het zal u duidelijk zijn: ik ben geen voorstander van politieke integratie van onafhankelijke natiestaten in een continentale federale staatsvorm, zoals we dat nu zien bij de EU, en wat ook het plan lijkt te zijn bij Unasur in Zuid-Amerika. Dit neemt uiteraard niet weg dat natiestaten kunnen samenwerken in internationale verbanden, bijvoorbeeld op het vlak van handelsakkoorden, of bij het bevorderen van een interne markt. Voor zover natiestaten internationale verdragen hebben ondertekend moeten ze die uiteraard nakomen, op dit punt ben ik het wel eens met Klinkers.

Eventueel kunnen kleinere blokken van landen met een vergelijkbare structuur en cultuur kiezen voor een verdergaande economische integratie. In Zuid-Amerika zien we dat bijvoorbeeld bij de Pacific Alliance, de economisch succesvolle samenwerking tussen Chili, Colombia, Mexico en Peru. Continentale samenwerkingsverbanden zoals EU of Unasur, zijn mijns inziens veel te groot en te log, en staan veel te ver af van de bevolking in de natiestaten, om ooit op een efficiënte én democratische manier te kunnen functioneren. In mijn ogen zijn het dure vergadercircuits met vage idealen, die zichzelf in stand houden door steeds hogere lasten op te leggen aan de burgers die zij zeggen te vertegenwoordigen. En is het op Onafhankelijkheidsdag niet ook een overweging, dat het zonde zou zijn de zo moeizaam verworven Surinaamse soevereiniteit af te staan aan een Zuid-Amerikaanse federale superstaat?

Jan Gajentaan

WWW.NICKERIE.NET

Email: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics