Nickerie.Net, donderdag 01 oktober 2015

CONTRAPUNT

De 8 december provocatie

De president-hoofdverdachte heeft uitgerekend 8 december gekozen als de dag om zijn zogeheten getuigenis over het geweld in de jaren tachtig aan de paars gedomineerde Nationale Assemblee aan te laten bieden. Mr. Hugo Essed, advocaat van nabestaanden van de slachtoffers van de decembermoorden, heeft kenbaar gemaakt dat de keuze voor 8 december vanuit het gezichtspunt van de gevoelens van de meeste nabestaanden, ongewenst is.

door Theo Para

DE VRAGEN ZIJN gerechtvaardigd: is het bevorderlijk voor nationale verzoening als de president van de republiek 8 december weer tot dag van ideologische confrontatie en conflict maakt? Is bescheidenheid geen betere grondhouding voor nationale verzoening dan empathie-arme arrogantie en geldingsdrang?

Nationale verzoening is een begrip dat internationaal gebruikt wordt voor processen van herstel en opbouw van vertrouwen in samenlevingen die na dictaturen en mensenrechtenschendingen, een democratische rechtsorde en vreedzame verhoudingen willen ontwikkelen. Nationale verzoening mag niet worden verward met interpersoonlijke verzoening tussen daders en slachtoffers c.q. nabestaanden, welke vaak zelfs ongewenst is. Het gaat om herstel van de normale verhoudingen tussen grote groepen mensen in verschillende contexten. Het stoppen van moorden, folteringen en andere politiek gemotiveerde mensenrechtenschendingen is bijvoorbeeld een grote verworvenheid in het proces van nationale verzoening. Maar ook het weer samenwerken in politiek, verenigingen en arbeidsorganisaties kan tot belangrijke verworvenheden van nationale verzoening worden gerekend. Echter, een sleuteluitdaging voor nationale verzoening is het via verschillende vormen van gerechtigheid, van strafprocessen tot waarheidscommissies, van compensatieregelingen tot eerherstel en herdenkingen, tegemoet komen aan de morele en grondrechtelijke achterstelling van de slachtoffers van de mensenrechtenschendingen en hun families, de nabestaanden.

Een verzoeningstraditie

MET ZIJN KEUZE van 8 december bevestigde de president-hoofdverdachte al dan niet bedoeld de bijzondere, historische betekenis van deze dag en van de slachtoffers van de decembermoorden. Maar door zijn getuigenis op die dag centraal te stellen demonstreerde hij een egocentrische ongevoeligheid die haaks staat op een belangrijke traditie van nationale verzoening.

8 December is de dag van de grote herdenkingsbijeenkomsten voor de slachtoffers van 8 december 1982 in Paramaribo en Amsterdam. Ook andere slachtoffers van de militaire dictatuur en binnenlandse oorlog worden herdacht. Het is een dag voor democratie, recht en vrede. Er worden bloemenkransen gelegd bij de gedenktekens in Paramaribo en Amsterdam, er worden toespraken gehouden door religieuze voorgangers, nabestaanden en solidaire vrienden en vriendinnen, musici en dichters brengen een ode aan strijd en offers van de slachtoffers, en telkens vloeien er nog tranen. In decennia is een nationale traditie gegroeid van publiek respect voor slachtoffers en nabestaanden, ook in de vorm van stilte vanuit het politieke kamp van de daders. Onbetwiste publieke ruimte voor herdenking, eerherstel en gevoelsuiting is een Surinaamse vormgeving van het proces van nationale verzoening. Met zo een humanitaire verworvenheid in een kwetsbaar nationaal proces van heling en herstel van vertrouwen, zou een president van alle Surinamers prudent omgaan.

'Het constitutionele gezag, eigen aan de functie van president, zou nooit gebruikt mogen worden ten gunste van de persoon van de president'

'DE GETUIGENIS VAN President Bouterse' is staatsrechtelijk bezien een construct van belangenverstrengeling. Het constitutionele gezag, eigen aan de functie van president, zou nooit gebruikt mogen worden ten gunste van de persoon van de president. Het functionele onderscheid tussen functie en persoon behoort tot het ABC van deugdelijk bestuur. Een getuigenis inzake ernstige schendingen van de rechten van de mens, buiten de procedurele waarborgen van recht en wet, buiten het (toe)zicht van publiek en pers en zonder toetsing op consistentie en plausibiliteit door onafhankelijke deskundigen, kan manipulatief waarheidsvinding genoemd worden, zij is het niet.

Het is bovendien voor de president moreel ongepast om via een quasi-spontane, theatrale briefwisseling met een enkele, ideologisch verwante nabestaande, die je 'in natura' met tickets, hotelkamers, personeel, veiligheidsagenten en live zendtijd financiert, ethisch mandaat te suggereren. Terwijl je de nabestaanden en democratische Surinamers die zich tegen de zelfamnestiewet keren neerzet als 'vijanden van het volk'. Dat is de sektarische gedragslijn van verdeel- en heers, niet die van inclusiviteit en nationale verzoening.

Het jaren tachtig narratief van 'de dief die roept: houdt de dief!' die de president-hoofdverdachte in zijn 'open' brief van 25 juli herhaalde, bevestigde die gedragslijn, alle krokodillentranen ten spijt. Hij ontkende immers weer de asymmetrie van het dictatoriale geweld en de onschuld van zijn slachtoffers. Valselijk en cryptisch werden zijn slachtoffers weer neergezet als agenten van het buitenland om met dat verzonnen vijandbeeld de mensenrechtenschendingen en misdrijven tegen de menselijkheid te rechtvaardigen. Dit grievend narratief pontificaal op 8 december als waarheidsvinding in een mediashow opdienen, bovendien als substituut voor het 8 december strafproces, is een provocatie en een politiek-ideologische aanslag op een fundamentele verworvenheid van het proces van nationale verzoening: 8 december als dag van rouw, herdenking en narratief van slachtoffers en nabestaanden.

Nationaal Monument

Een democratische rechtsstaat kent continuïteit van bestuur. Bestuurlijke beslissingen en handelingen worden niet ongemotiveerd, willekeurig veranderd. Burgers maken aanspraak op rechtszekerheid. Op 9 december 2009 heeft Ronald Venetiaan, als president en opperbevelhebber van het Nationaal Leger, het Nationaal Monument Bastion Veere 8 december 1982 in het Fort Zeelandia officieel onthuld. De plaats delict, inclusief de kogelgaten in de bakstenen muren als stille getuigen, als eerbetoon voor de slachtoffers. Op het gedenkteken staan de namen van vijftien voormannen van de democratische strijd en de tekst:

'Op deze plek werden op 8 december 1982 vijftien prominente zonen van Suriname zonder vorm van proces door het militaire regime doodgeschoten. Zij stonden voor vrijheid, recht en democratie. Hun vastberadenheid liet ons het licht van hoop. Recht en waarheid maken vrij.'

De oprichting van het Nationaal Monument markeerde het officiële eerherstel van de slachtoffers van de decembermoorden. De lasterlijke beschuldigingen van de dictatuur, als zouden zij een coup willen plegen samen met de CIA, waren officieel naar het rijk der fabelen verwezen. Het beginsel van de rechtszekerheid en het oogmerk van nationale verzoening vereisen dat de staat Suriname in die geest blijft omgaan met de nagedachtenis van de slachtoffers van de decembermoorden, ongeacht de toevallige politieke kleur van de regering. Bescheidenheid en niet empathie-arme arrogantie en geldingsdrang, is de grondhouding die bevorderlijk is voor nationale verzoening. Bescheidenheid zou leiden tot afzien van de 8 december provocatie.

Dit artikel is verschenen in onze dWT-weekendbijlage van 5 septermber

WWW.NICKERIE.NET

Email: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics