Nickerie.Net, dinsdag 17 november 2015

Het noodlot treft de jonge republiek Suriname

Het gebiedsdeel van het koninkrijk der Nederlanden, Suriname, werd na een lang traject van dekolonisatie op 25 november 1975 politiek-bestuurlijk onafhankelijk. Ik zeg bewust politiek-bestuurlijk onafhankelijk, omdat wij als land voor de economische ontwikkeling niet geheel onafhankelijk kunnen zijn. En dan gaat het hierbij om het inzetten van human capital tot afzetten van geproduceerde producten. Het lijkt mij goed om aleer een 'evaluatieblik' te werpen op de ontwikkeling vanaf 25 november 1975 een korte terugblik te geven op het hierboven bedoelde lange traject van dekolonisatie.

Het dekolonisatieproces

In feite is het dekolonisatieproces begonnen met de strijd van de Indianen en de negerslaven, die zich onttrokken hebben aan het koloniale juk en zich hebben gevestigd in de oerwouden van het toenmalige wingewest van diverse koloniale mogendheden. In deze bijdrage ga ik het accent leggen op koloniale mogendheid Nederland. De strijd, met het daarbij gepaard gaande bloedvergieten, dat met name door Baron, Boni, Joli-ceur geleverd werd, had als doel de kolonie middels destabiliserende strategie over te nemen. De systematiek welke terug te vinden is in zowel wetenschappelijke als in orale historische bronnen, geeft aan dat de overname of beter gezegd bevrijding van de kolonie een doelbewust en gepland karakter had. Deze acties zijn niet met militaire tegen actie ongedaan gemaakt, maar door het toepassen van een der sterke wapens van de Nederlanders, namelijk de 'Verdeel- en heersstrategie'.

De potentiële bevrijdingsgroepen zijn tegen elkaar opgezet met als gevolg wantrouwig jegens elkaar en dus einde strijd tegen de kolonisator. Het dekolonisatieproces is daarna vanaf 1946 met de oprichting van de politieke partijen structureel in gang gezet. Er was daarbij een duidelijk minpunt, welk naar mijn inzichten het resultaat was van het verfoeilijk Verdeel- en heerssysteem van de kolonisator. Dit beeld werd zichtbaar in aanloop naar de oprichting van de politieke partijen. Er werden diverse verenigingen opgericht, zoals Unie Suriname, Djageran onder leiding van C.Biswamitre en Persataun Indonesia onder leiding van Iding Soemita. De diverse naar hiertoe gebrachte bevolkingsgroepen en hun nakomelingen,stonden wantrouwig tegenover elkaar. Met uitzondering van de PSV en de NPS zijn de overige partijen op etnisch-religieuze geschoeide leest opgericht. Later zouden om nagenoeg dezelfde redenen (etnisch-religieus) de PSV en de NPS, die als beginsel het karakter van een Nationale partij hadden, ook verworden tot etnische (Creoolse) partijen. De ene met een missie etiket en de andere met een zending etiket.

De fase van de oprichting en ontwikkeling van de politieke partijen, werd sterk beïnvloed door het streven naar groepsemancipatie met de latente aanwezigheid van angst voor etnisch-culturele en religieuze dominantie van de ene groep door de andere groep. De gemeenschappelijke vijand, de kolonisator,kon aanvankelijk door de strijd voor groepsemancipatie ,de ubermacht in den kolonie blijven uitoefenen. Toch zou op voortreffelijke en prudente wijze het proces van dekolonisatie worden ingezet. Daarbij voerde 'ratio' de leidende rol. De vele ronde tafelconferenties resulteerden reeds in 1949 tot de Staatsregeling en in 1954 tot het Statuut. Bij de besprekingen om te geraken tot deze twee staatkundig en bestuursrechtelijke afspraken,zijn drie issues van prioritair belang geweest voor de Surinaamse partijen,namelijk autonomie,kiesrecht en kiesstelsel. Er was uiteraard verschil in de vormgeving van deze issues door de diverse partijen. Dit zou onder ander manifest zijn bij de discussies over de onafhankelijkheid. In elk geval is met de Staatsregeling van 1949 en het Statuut van 1954 een gedeeltelijke bestuurlijke soevereiniteit bereikt. Het waren geen zoete besprekingen. Diverse literaturen maken van de hardheid en ook de vele mislukkingen van de gesprekken hiervan melding.

Concrete stappen naar staatkundige onafhankelijkheid

In dit kader zal ik kort de visie van de heer Jopie Pengel over de onafhankelijkheid van Suriname in beschouwing nemen. Ik citeer hiervoor uit de dissertatie van Dr.Hans Breeveld het volgende: "Na de mislukte Ronde Tafel Conferentie II van 1952 schrijft Pengel een artikel met als titel Het groeiend nationalisme kan niet worden gestuit,dat het moment was aangebroken, dat het nationalisme in daden moest worden omgezet. Hij keerde zich tegen de 'goedwillende en sentimentelen', die 'beangst zijn voor de komende strijd 'tegen de boosaardigen', die 'alles in het werk stellen om de strijd voor een soeverein Suriname tegen te gaan. Deze strijd,die in alle delen moet worden voorbereid,zal grote verrassingen aan het licht brengen. De komende strijd zal een ideaal voor ons volk moeten zijn onder de leus van een vrij en onafhankelijk Suriname. Na de tweede Ronde Tafel Conferentie propageerde Pengel samen met het Patriotten Comité de invoering van een eigen vlag, wapen en volkslied". Einde citaat.

Ondanks deze feiten van Pengel in het kader van de onafhankelijkheid,was duidelijk dat hij wel verre gaande zelfstandigheid propageerde, echter wilde hij voor Suriname een Dominion Status hebben. Ik denk dat hij met dit laatste ondersteuning zou vinden bij zijn vriend J.Lachmon. Dit betekende dat Suriname de Koning/koningin als Staatshoofd zou blijven erkennen. Geen vreemd verschijnsel in de wereld. Canada,Jamaica etc.zijn onafhankelijk landen die een Dominion Status hebben. Er waren vanuit andere nationalistische hoek(ook binnen de NPS) verzet tegen deze visie van Pengel.

De jonge Nationalisten Henck Arron (NPS) en Eddy Bruma (PNR), uiteraard met ondersteuning van hun compagnons,waren een andere mening toegedaan. Zij wilde een volledig Staatkundige onafhankelijkheid en een republiek vestigen. Die onafhankelijkheid hebben zij ook kunnen bereiken, mede door de rol die het linkse kabinet onder leiding van Joop Den Uyl (PvdA) vervulde. Als lid van de Socialistisch- Internationale, had Den Uyl geen andere houding tegen de onafhankelijkheid van Suriname per ultimo 25 november 1975 kunnen demonstreren. Immers in die dagen was de roep van de Socialistisch- Internationale om alle koloniën onafhankelijk te maken. Die opdracht heeft Den Uyl ook opgevolgd. Dit wil niet zeggen dat de strijd voor onafhankelijkheid haar belangrijkheid verloren had. Nee,in tegendeel is dat een erkenning van het eeuwen oude streven naar zelfbeschikkingsrecht van de Surinamers.

De jonge republiek bedreigd

De onafhankelijke Republiek Suriname was amper 5 jaar oud of er vond een coup plaats op duidelijke instigatie van Nederland. De linkse partij van Den Uyl, de PvdA, verloor de verkiezing in Nederland. In 1977 trad het kabinet van Dries van Agt aan. Dit kabinet was een coalitiekabinet van de Christen Democraten (CDA) en de liberalen (VVD). Deze partijen waren in de oppositie ten tijden van de onafhankelijkheid van Suriname. Het was bekend dat de oppositie in zowel Suriname als Nederland niet volledig eens waren met de condities en snelle wijze van de totstandkoming van de onafhankelijkheid. In dit kader moet daarom de destabiliserende handelingen van het kabinet Dries van Agt naar de regering van Suriname onder leiding van Henk Arron toe, geplaatst worden. De verdragsmiddelen werden als strategisch middel gehanteerd door politiek Den Haag om een sfeer van reddeloosheid en maatschappelijk onrust in het land te creëren. Het integrale sociaaleconomisch ontwikkelingsplan 'West-Suriname', werd gebagatelliseerd en uiteindelijk met medewerking van Surinamers getorpedeerd.

Nederland schroomde er zelf niet voor om militair in te grijpen in de jonge republiek. De naam Hans Valk zal velen bekend zijn in dit kader. Deze naam is duidelijk gelinkt aan de zestien militairen.althans hun leider. die de coup van 1980 hebben gepleegd. Er zijn bewijzen te over die aangeven, de wijze van betrokkenheid van Hans Valk en anderen in de totstandkoming van de coup. De bronnen die de harde stelling mijnerzijds kunnen bevestigen, zijn behalve het archief van Nederland ook in Suriname te vinden,in personen als in geschriften. In feite moet/kan de bron in Nederland op de tweede plaats staan, willen wij op een correcte en oprechte manier de Surinaamse geschiedenis vanuit en Suricentrische benadering vastleggen. Ik denk dat er sprake is geweest van een stukje herkolonisatie van Suriname in 1980 met behulp van Surinamers zelf. Het daarop volgende militaire kabinet werd door Dries van Agt via minister de Koning met NF 500 miljoen beloond.Ik weiger pertinent om deze coulante houding van politiek Den Haag anders te kwalificeren. Voor het eerst en ik denk ook voor de laatste keer heeft Nederland zoveel geld in een keer gegeven aan Suriname. Het begon fout te gaan tussen het nieuwe Surinaamse bewind en de Nederlandse regering toen Chin-A-Sen de laan werd uitgestuurd. Wat de exacte reden die geleid heeft tot de wig tussen de revolte leiders en de Nederlandse regering,weet ik niet. Ik vermoed dat dit onder ander te maken heeft met de 8 decembermoorden . Er kwamen verzetbewegingen, waarvan het junglecommando de belangrijkste is geweest.Het junglecommando werd op subtiele manier gefinancierd met geld,voeding en militaire middelen uit Nederland. In de periode 1980 - 1991 vonden meer dan 400 mensen de dood via de loop van het geweer;burgers en militair.

Het dekolonisatieproces,kreeg een meer emotioneel en opportunistische karakter dan in de periode 1946 - 1975 met een meer rationeel en geplande, dus structureel karakter. Ik zei u eerder dat J.Pengel verre gaande zelfstandigheid nastreefde, maar was voorstander van een Dominion Status voor Suriname. De heer Jagernath Lachmon wilde een geleidelijke Staatkundige onafhankelijkheid. Hoe het ook zij, de jonge republiek Suriname heeft door de vele strubbelingen, anno 2015 nog te maken met onderontwikkeling. Uitbuiting, corruptie, verdeel en heers, demagogie en criminaliteit zijn in vergelijkbare vorm als de koloniale tijd evident aanwezig. En juist ja, hierin zie ik dat het noodlot genadeloos heeft toegeslagen in de jonge republiek. Winsi un alla mala wan bun bezinningsvolle Srefidensi.

Bert Eersteling

WWW.NICKERIE.NET

Email: info@nickerie.net

Designed by Galactica's Graphics