Nickerie

Nickerie, maandag 14 juni 2004

DE INTERNATIONALE KAPITAALMARKT
De prijs van rijst blijft stijgen: Don't think twice, it is all rice!

In deze editie van de rubriek de Internationale Kapitaalmarkt zullen wij kort ingaan op een historisch belangrijke sector voor Suriname en wel de rijstsector.

Rijst is belangrijk aangezien hij door bijna de helft van de wereldbevolking wordt genuttigd. Bovendien is het jaar 2004, door de Food & Agricultural Organisation (FAO) van de Verenigde Naties uitgeroepen tot Year of Rice.

In Suriname, kent de rijstproductie een rijke geschiedenis. Menig rapport heeft de Surinaamse rijstsector als onderwerp gehad. Wij zullen zoals gewoonlijk in deze rubriek de sector in internationaal perspectief plaatsen en ontwikkelingen op de internationale rijstmarkt bespreken, die uiteraard ook van belang zijn voor de Surinaamse rijstsector.

De Surinaamse landbouw, met name de rijstsector, heeft helaas nog steeds met problemen te kampen, omdat door gebrek aan financiële middelen en mismanagement, de infrastructuur sinds de jaren tachtig sterk is verwaarloosd. Bovendien is de rijstexport, net als die van bananen, nogal afhankelijk van het importregime van de Europese Unie. Nu de reddingsoperatie van Wageningen in volle gang is, moet met de oprichting van de NV Surinaamse Rijstorganisatie (SRO) een wedergeboorte van de rijstsector plaatsvinden.

Historisch-cultureel belang van rijst

Rijst wordt overal ter wereld gegeten. Rijst vormt niet alleen een integraal onderdeel van maaltijden, maar rijst is ook het onderwerp van vele mythologische verhalen.

Op Bali bijvoorbeeld, wordt rijst gezien als een geschenk van de goden waardoor het verbouwen van rijst op rituele wijze plaatsvindt.

In China zegt men dat de waardevolle zaken in het leven niet uit parels en diamanten bestaan, maar dat de 5 granen het belangrijkst zijn, met rijst op de eerste plaats.

In de traditionele Japanse godsdienst Shinto, wordt de Japanse keizer ook Ninigo-no-mikoto, de god van de rijstplant, genoemd.

Ook bij religieuze ceremonies in het Hindoeïsme wordt vaak rijst geofferd.

Rijst speelt dus een enorm belangrijke culturele rol in vele delen van de wereld. De historie heeft uitgewezen dat rijst naast de mythologische en religieuze relevantie, een significante sociaal-economisch effect kan hebben op samenlevingen. Zelfs kleine prijsfluctuaties kunnen het welzijn van producenten en consumenten beïnvloeden en uiteraard zijn de armste delen van de bevolking het meest kwetsbaar. Prijsstijgingen van rijst zijn (mede) de oorzaak geweest van menige revolutie of politiek conflict.

Pijnlijke Surinaamse geschiedenis

Na de afschaffing van de slavernij introduceerden contractarbeiders uit Azië de natte rijstbouw waarop de huidige productie aan de kustvlakte is gebaseerd. Dit was een zeer hard bestaan met alle risico's voor de landbouwer en niet te vergeten het gehele gezin.

De gehele familie moest participeren om te overleven. Van 's morgens vroeg tot laat in de middag ploeteren op de rijstvelden met 30 graden hitte op het hoofd en met de benen bijna tot aan de knieën in het water. Voor een marginale beloning werd de oogst verkocht in de stad. Geen wonder dat er niet veel animo voor deze sector is.

Geen gratis volkswoningen, medische behandeling enzovoort maar luctor et emergo (‘ik worstel en kom boven’) was het devies voor deze landgenoten!

De Stichting Machinale Landbouw, een staatsbedrijf in Wageningen in het rijstdistrict Nickerie, is een pijnlijk voorbeeld. Dit in de jaren vijftig door Nederlandse deskundigen opgezette project, behoorde decennia lang tot de belangrijkste centra in de wereld voor de ontwikkeling van nieuwe rijstrassen.

Dankzij de overschakeling naar mechanische technieken was Suriname in staat enorme hoeveelheden rijst te produceren. Maar na de Onafhankelijkheid van Suriname in 1975 ging het bedrijf vrijwel volledig ten onder aan politiek gekonkel en wanbeleid. Vooral in periode na 1980 werd de kaalslag geïntensiveerd door mismanagement.

De Surinaamse rijstsector verkeert in ernstige problemen. Met name de gebrekkige investeringen die in het verleden zijn gepleegd, hebben ertoe geleid dat de arme boeren de dupe zijn geworden. Het beschikbare areaal van bijna 60.000 hectare is niet optimaal ingezaaid. In vergelijking met tien jaar geleden zijn de opbrengsten uit deze sector drastisch teruggelopen.

De huidige ontwikkelingen op de rijstmarkt

Er is nu een interessante ontwikkeling gaande op de internationale rijstmarkt.

Vroeger moesten de boeren in Azië de eigenaren van rijstpelmolens verzoeken om hun rijst af te nemen. Nu zijn de rollen omgedraaid, de eigenaren van de rijstpelmolens komen nu naar de boeren toe en bieden hen zelfs een gegarandeerde prijs, voordat de boeren zelfs nog beginnen met planten. Dit is een unieke situatie, die vooral in Thailand, de grootste exporteur van rijst, voorkomt.

Deze enorme vraag naar rijst wordt veroorzaakt door ontwikkelingen in China en de aantrekkende groei in Azië.

China en Azië blijven groeien en als economieën sterk groeien, stijgt de vraag naar alle basisproducten, dus ook naar rijst. In de laatste vier maanden heeft Thailand reeds 37.000 metrieke ton rijst naar China geëxporteerd, dit is reeds meer dan de totale jaarlijkse export in 2003. Inkomsten uit de rijstexport stegen met 41 procent naar 680 miljoen US dollar.

De vraag naar rijst in China blijft groeien. De hoge economische groei leidt namelijk tot werkgelegenheid buiten de agrarische sector, hetgeen resulteert in tekorten aan agrarische werkkrachten, waardoor uiteindelijk het tekort aan rijst toe blijft nemen.

Iedere boer kan rijk worden

Boeren van de Verenigde Staten tot aan India ondervinden voordelen van deze stijgende rijstprijzen.

De prijs van rijst op de internationale kapitaalmarkt wordt bepaald op de termijnmarkt voor rijst (futures markt)- de Chicago Board of Trade.

Het futures contract voor "unprocessed" rijst handelde deze week op het hoogste niveau in maar liefst zeven jaren, namelijk op 11,48 US dollar, hetgeen overeenkomt met 253 US dollar per metrieke ton. Om u een idee te geven, in mei 2002 handelde dit termijncontract voor rijst slechts op 3,45 US dollar.

Hier ziet u weer het belang van ontwikkelingen op de internationale kapitaalmarkt. Het is van ultiem belang voor Suriname om in dit prijsvormingsmechanisme te participeren.

De verwachting is zelfs dat de rijstprijs verder zal stijgen indien China een netto- importeur van rijst zal worden. In 1995 sloeg de Chinese rijst import-exportbalans daadwerkelijk om naar de importkant, hetgeen resulteerde in een stijging van de wereldmarktprijs voor rijst naar 160 US dollar per metriek ton.

India, de nummer twee exporteur van de wereld, zal zijn exporten waarschijnlijk halveren, aangezien dat land slechts exporteert indien er een overschot is, nadat in de enorme lokale behoefte is voorzien. De verwachting is dat door de sterke economische groei in India de binnenlandse vraag naar rijst verder zal stijgen, waardoor de export significant zal afnemen.

Conclusies voor Suriname

Het doet ons pijn om het wederom te herhalen, maar de Surinaamse rijstsector is een klassiek voorbeeld van compleet mismanagement. De sector draagt 4 procent bij aan het Surinaamse bruto binnenlands product en 9 procent aan de Surinaamse werkgelegenheid. Gegeven de potentie van de wereldmarkt, zijn deze cijfers niet al te best.

De rijstbouw is nog steeds van groot economisch belang voor Suriname. Het is dus van ultiem belang om negatieve ontwikkelingen achter ons te laten. Door globalisatie kent iedere marktconcurrentie, dus ook de rijstmarkt. Echter, door innovatie en strategie kan men een stap voor zijn op de internationale concurrentie. Naast hernieuwde innovatie op het gebied van rijsttechnologie en de kweek zoals uitgevoerd door de Stichting Nationaal Rijstonderzoek Instituut (SNRI) is marktkennis noodzakelijk.

*Tevens is het essentieel een diepzeehaven in Nickerie te bouwen. Exporteren betekent ook rekening houden met brandstofkosten. De prijs van het eindproduct is een functie van vele kostencomponenten waarbij transportkosten inclusief brandstofkosten zeer zwaar meewegen. Vandaar dat Alcoa de Surinamerivier wil laten uitbaggeren voor efficiënter aluinaardetransport naar zijn smelter op Trinidad.

Indien politici de rijstsector echt een push willen geven dan had men beter een diepzeehaven kunnen aanleggen in plaats van prestigieuze bruggen. Bruggen zijn uiteraard ook van belang maar deze hadden eenvoudig gefinancierd kunnen worden via een goed draaiende rijstproductiesector.

Indien Suriname zich wil positioneren als een serieuze rijstexporteur, dan zal het moeten beschikken over havens die bulkcarriers toelaten, die in één keer een grote hoeveelheid rijst kunnen inladen. Thans moddert men teveel in de marge aan, waardoor de productie niet verhoogd kan worden.

Potentiële exportenmarkten zijn Brazilië, CARICOM en West-Afrika. Veel West-Afrikaanse landen zijn afnemer van rijst. Nigeria, een olieland, kan onze gehele rijstproductie in een keer afnemen! Maar dan moeten wij de "total package" concurrerend kunnen aanbieden!

Deze ontwikkeling zal ook spin-off effecten opleveren voor Staatsolie die schepen kan bevoorraden met brandstof.

De economie van West-Suriname zal sterk worden gediversifieerd door de rijst-, garnalen- en bauxietsector.

Wij blijven benadrukken dat Suriname meer kennis moet gaan binnenhalen op het gebied van het prijsvormingsmechanisme van de eindproducten die uit de natuurlijke hulpbronnen worden gemaakt. In het geval van rijst verwijzen wij naar de rijstfutures op de CBOT (Chicago Board of Trade).

Door op prudente wijze met de rijst termijncontracten om te gaan kan het risico van een dalende marktprijs worden gemitigeerd. Uiteraard vergt dit ervaring en specialisme, maar het voordeel ervan is dat een gehele industrie met duizenden arbeiders kan worden gered.

Wat politici en beleidsmakers moeten begrijpen is dat de prijzen van natuurlijke hulpbronnen fluctueren. Laat belangrijke investeringsbeslissingen over aan specialisten en ondernemers.

Bovendien moet er niet alleen op Europa worden gerekend als exportmarkt voor rijst. De positie op de Europese markt is verslechterd aangezien 48 van de minst ontwikkelde landen nu vrije toegang krijgen tot de Europese markten.

Surinamers hebben noch Nederland noch Europa nodig. Suriname kan door agressieve public relations en marketing nieuwe exportmarkten in de CARICOM, Latijns-Amerika, het Midden-Oosten en West-Afrika gaan aanboren.

Indien de Chinese vraag blijft toenemen kan er vanwege de bestaande goede relaties met dit land wellicht een overeenkomst worden gesloten om Surinaamse rijst aan China te leveren.

De herstructurering van Wageningen volgens het Ernst&Young-model is een goede eerste stap maar wij moeten ook zelf blijven nadenken.

In de door ons ontwikkelde SICS holding company (Strategic Investment Company Suriname -lees Vision 2020) kan de staat met binnen- en buitenlandse investeerders een eerste succesvolle poging wagen om de rijstsector weer leven in te blazen.

In dit gehele verhaal mag de menselijke factor uiteraard niet worden vergeten. De boeren moeten in de gelegenheid worden gesteld om aandelen te kopen in de onderneming en arealen tegen zachte condities te huren.

Daarnaast moet het belastingtarief voor de kleine boer fors omlaag. Deze groep zeer hardwerkende gezinnen moet in de gelegenheid gesteld worden om ook een Year of Rice te vieren.

Bron:
	,14-06 -2004