Mientje, koningin van de PN-route

Het is november 1986 als Toekinie Setrowidjojo bekend als Mientje, besluit samen met haar vader de busroute Paramaribo- Nickerie vis a versa te onderhouden. Wat heeft deze jonge vrouw van net iets boven de twintig jaar ertoe bewogen voor dit beroep te kiezen? Het beroep van chauffeur op een traject, waarbij je soms wel 4 a 5 uren onderweg kan zijn. Soms wel langer, als er lange files bij het veer te Coppenamepunt stonden. Wat te doen bij pech onderweg en jij de verantwoordelijkheid heb over 25 personen, die hun bestemming willen bereiken? Hoe moet jij je gedragen achter het stuur, bij een klapband en de bus een snelheid heeft van 110 km per uur? Zaken die de doorsnee man al tot nadenken zouden zetten en vrouwen al bij gedachten daaraan, zouden doen rillen. Doch haar besluit stond toen vast, rotsvast, even als haar verschijning achter het stuur.

Snel en behendig

Als Mientje terug denkt aan de tijd hoe het vroeger was, als klein meisje en nog schoolgaand, moet ze toegeven dat de chauffeurs die de route Nickerie-Paramaribo onderhielden het stukken moeilijker hadden. De bussen van haar vader Todikromo hadden veel te voorduren. Grote delen van de Oost-West verbinding waren nog niet verhard, waardoor in de regentijd delen van de weg veranderden in glijbanen van klei of modderpoelen met kuilen, waarin soms wel een personenauto in konden verdwijnen. In de droge tijd waren er ribbels op de weg, die van de bus een rammelaar maakten. De brug te Henar over de Nickerierivier was er niet. Met een kleine ponton, aangedreven door een buitenboordmotor, werd toen samen met de passagiers een bus per vaart, overgezet. Vooral bij laagwater was het een hele kunst om de bus op de ponton te krijgen. Het mag een wonder heten dat er daar geen grote ongelukken zijn gebeurd. Maar haar vader en de andere chauffeurs van o.a. de busbedrijven van Rambadjan, Jawalapersad en Ghirrao kenden hun vak. Daarnaast had je zowel over de Coppenamerivivier als de Saramaccarivier een veerverbinding vertelt Mientje.” Evenals nu moest je als chauffeur snel en behendig zijn. Vooral snel in het nemen van de juiste beslissingen, zonder te aarzelen. Ook ik heb gammele veerbruggen en deinende veerboten moeten trotseren. Soms moest je op de millimeters precies jou bus op de overvolle veerboten manoeuvreren. Enkele keren moest je wel gas op de plank rijden om nog het veer van een bepaald uur te halen. Bij het varen van een enkele veerboot, konden luttele  minuten te laat aankomen  een vertraging van wel een uur betekenen. Aan de ene kant houd je rekening met de veiligheid van de passagiers, maar andere kant verlangen die van jou dat je het veer niet mist. Nu kan je vanwege de bruggen in een keer de route afleggen. Toch heb ik leuke herinneringen aan Coppenamepunt. Kon je niet direct overgaan, dan nam je een gezellige tussenstop. Je kwam dan met collega’s bijeen om over het een en ander te babbelen. De laatste nieuwtjes werden dan uitgewisseld en werden de ervaringen van jou en anderen aangehoord. Het contact met de passagiers was nauwer, omdat er ook tijd was om met hen die daarvoor de belangstelling hadden, een babbeltje te maken. Ook met de plaatselijke bevolking ontstond er een nauwere band. Soms at je tjaumin bij de chinees, of rotie bij de Hindoestaan en dan weer bamie of nasie bij de Javaan. Aan de andere kant bij Coronie was het brood met bakkeljauw, gestoofde vis of kerrie-ei bij de creoolse dames. Deze mensen en andere verkopers hadden dus een living”.   

Kwestie van timing

De keuze om voor het vak van buschauffeur te kiezen is niet van de een op de ander dag genomen, zegt Mientje:” Ik volgde het V.O.J.- onderwijs en zat in de examenklas. Het ging niet zo best met het studeren en ik kwam niet door het examen. Mijn vader was vergunninghouder van de PN-route en bezat twee bussen. De ene bus reed hij zelf en de ander werd ingezet door iemand aan te huren. Toen het op school niet was gelukt begon ik rijlessen te volgen. Ik beloofde toen mijn vader mij in te zullen zetten voor de uitbreiding van het bedrijf. Inmiddels trouwde ik met Mardin Setrowidjojo die eveneens lessen volgde. Wij behaalden onze rijbewijs en traden in dienst van het bedrijf. Samen met mijn man kochten we gauw daarna een derde bus. Mijn broertjes volgden mijn voorbeeld en ook zij kwamen, toen zij de leeftijd daarvoor hadden, in dienst. Nu bezit het bedrijf Todikromo 6 bussen, waarmee het traject wordt onderhouden.

Zoals ik eerder heb aangegeven was het stukken gezelliger op de route vanwege de onderbrekingen bij het veer. Daartegenover staat dat de wegen slechter waren. Zelf ben ik nooit in de soms erg diepe kuilen blijven vaststeken. Terwijl ik dat niet van mijn mannelijke collega’s kan zeggen. Het is een kwestie van timing, met de juiste snelheid  en in de juiste versnelling de kuilen nemen”.

Mientje kan zich de momenten goed herinneren, wanneer zij met haar bus en passagiers de beruchte gaten naderde. Het werd dan opvallend stil in de bus, waarbij een ieder dat moment voor zichzelf verwerkte. Zij heeft steeds beseft, dat zij zich niet alleen als chauffeur, maar vooral als vrouw heeft moeten waarmaken.

“ Wanner wij de verschrikkelijke kuilen naderden werd mij ook gezegd, chef laat de bus niet vastzitten. Ik heb de mensen daarbij nooit teleurgesteld, want nooit raakte de bus vast in een of ander kuil. Berucht waren de kuilen nabij Waterloo, en Wageningen.

Ik heb vele positieve ervaringen met mijn passagiers gehad. Toch moet ik zeggen dat velen zich hebben afgevraagd of ik wel de bus aankon. Of ze vroegen zich af, of ze in mijn handen wel veilig waren. De vraag is me soms gesteld door passagiers hoe lang ik al rijd. Voor sommigen een geruststelling te weten, dat ik al jaren ervaring had. Nu rijd ik al ruim 18 jaren.

Ik heb wel eens dronken mannen in de bus gehad, of personen die niet wilden betalen. Maar ook die zaken heb ik met takt kunnen opvangen. Ik heb ook aan deze mensen positief mijn diensten aangeboden”.

Als een bom ontploft

Mientje is nu 41 jaar en heeft met trots de eer van de vrouw hoog gehouden. Zij rijdt nog dagelijks met gemak de route. Zij staat bekend om haar rijkunst en de passagiers vertrouwen haar volkomen. “ Ik heb ook buitenlanders gereden. Mensen uit Trinidad en de Verenigde Staten van Amerika heb ik gereden, evenals een delegatie uit Indonesië. De districtscommissaris van Nickerie had mij eens speciaal gevraagd een delegatie uit India te rijden. De gasten vonden het gewoon geweldig te zien en mee te maken, dat ik als vrouw niet onder deed voor mijn mannelijke collega’s.

Aanrijdingen heb ik gelukkig nooit hoeven mee te maken. Wel heb ik tot drie maal toe met een volle bus en bij een hoge snelheid een klapband gehad. Ik mag zeggen dat het geen prettige ervaring is als de voorband klapt. Het is alsof een bom ontploft. Doch heb ik in al die keren mijn tegenwoordigheid van geest niet verloren. Niet op je rem trappen, voeten van je gaspedaal weghalen, recht blijven sturen en de bus laten uitrollen tot de snelheid is afgenomen en je verder kan handelen.  Een keer ben ik wel op de berm beland na een klapband. Ik was toen alleen met een familielid. Bij het inhalen raakte de band in een kuil en ging kapot. Doordat de bus leeg en lichter was, slingerde hij iets meer dan bij een volle en kwam op de berm terecht. Maar ook dat liep gelukkig goed af.

Bij dit beroep lijdt je gezinsleven er wel onder. Je bent vaker van huis. Soms moet je enkele dagen in de stad blijven, alvorens je weer de beurt hebt. Soms lopen mijn man en ik elkaar mis en zien we elkaar enkele dagen niet, omdat we hetzelfde werk doen en hij aan de andere kant van de route is. Je ouders moeten op je kinderen letten zolang ze nog klein zijn. Ik mis mijn gezin altijd. Ik blijf mijn werk echter leuk vinden. Bij speciale ritten rij je soms langer dan 12 uren. Maar ik krijg altijd de medewerking van collega’s en andere weggebruikers als er problemen mochten zijn op de weg. Je krijgt de hulp van de passagiers en vrachtrijders bij het verwisselen van banden e.d. Een enkele keer heb ik een deel van het traject met een kapotte clutch  of een defecte rem moeten afleggen, omdat ik dat vanwege de ligging ten opzichte van het traject moest doen. Dan is er nog meer behendigheid, kennis en ervaring vereist, om toch de plaats van bestemming te bereiken.

Maar ik mag blij zijn, dat men tevreden over mij is. Tot de vrouwen zeg ik daarom. Blijf de mannen respecteren, maar laat ook zien dat wij als vrouw zeker ook onze mannetje kunnen staan. Als je daarom een beroep wil kiezen die doorgaans door mannen wordt beoefend, twijfel niet,maar toon aan wat je waard ben”.

Het is niet overdreven te stellen dat velen bewondering hebben voor Mientje. Bewondering voor haar durf en doorzettingskracht. Op de eindhaltes is zij een graag geziene vrouw, die met haar atletisch gestalte, vastberadenheid uitstraalt. Achter het stuur laat zij zich door niets afleiden, verteert met de bus elke meter van de route stijlvol.

Dan kun je als passagier genieten van al hetgeen langs de route is waar te nemen: de immer groene vegetatie, boompartijen en boomgaarden. Tuinen te Saramacca, cocosaanplanten te Coronie en uitgestrekte rijstvelden te Nickerie. Of je slaapt lekker en droomt van de vrienden de je zult gaan ontmoeten, omdat je je in Mientjes handen veilig weet.

K.R. Donk, 2 augustus 2004

Reacties: kennethdonk@yahoo.com

naar boven

Overzicht van reeds verschenen artikelen

WWW.NICKERIE.NET

Copyright © 2003 - 2004 . All rights reserved.

Designed & hosted by Galactica's Graphics