Nickerie.Net, vrijdag 31 juli 2009


'Het andere Wageningen' Gewezen Mekka voor tropenonderzoekers

Eric Mahabier, 27/07/2009

Den Haag - Op maandag 27 juli was het precies 60 jaar geleden dat het staatsbedrijf Stichting voor de Ontwikkeling van Machinale Landbouw in Suriname, SML, werd opgericht. In 1949, door de Nederlandse Landbouwhogeschool Wageningen. Het project had als doel om Nederlandse boeren aan te zetten om rijst te verbouwen in Suriname. Helaas, het bedrijf bestaat er nu niet meer.

Met de komst van de SML maakte het ressort Wageningen in het district Nickerie, ook een snelle ontwikkeling door. Het vallen en opstaan van het dorp Wageningen was aan de successen en downs van SML gerelateerd. In Suriname wordt 60 jaar SML pas in oktober herdacht. In Nederland daartegen gaat deze dag niet ongemerkt voorbij. Reeds vanaf mei dit jaar wordt in museum De Casteelse Poort, in Wageningen Nederland, de tentoonstelling ‘Het andere Wageningen’ gehouden.

Historische ontwikkeling van Wageningen en SLM in beeld.-.

Bekendheid wordt hiermee aan Nederlanders gegeven over het bestaan van een ander Wageningen in Suriname. Historisch wordt een overzicht gegeven hoe zestig jaar geleden begonnen werd met de drooglegging van een moerasgebied in Wageningen. Op de dag van 60 jaar SML komen zo’n 100 oud-medewerkers van Wageningen in Wageningen Nederland in reünie bijeen om ondermeer hun ervaringen van toen met elkaar te delen. Vanuit De Casteelse Poort geven Derk Hille Ris Lambers, die als student in Wageningen gediend heeft, en Tiny Backus van het museum, de Nederlandse kijk op het andere Wageningen in Suriname.

Eijsvoogel De tentoonstelling wordt op de tweede verdieping van De Casteelse Poort gehouden. Bij het leggen van de voet op de laatste tree die naar deze tentoonstelling leidt, valt meteen de grote Surinaamse kaart op. Ook deze kaart weergeeft een stukje historie van het andere Wageningen, daar deze één van de vele archiefmaterialen is die door de oud-medewerkers van SML uit de kast gehaald zijn voor deze tentoonstelling. “Met de juiste landsgrenzen”, benadrukt Lambers. Enkele voetstappen verder staat bij de ingang een plaket met het opschrift: “Het andere Wageningen.

Een rijstdorp in Suriname”. Verder staat er een foto met de kilometerwijzer bij de markt van Nieuw Nickerie. Deze leidt de bezoeker in enkele stappen naar Wageningen. Foto’s, historisch overzicht van de gebeurtenissen bij SML, de ontwikkeling van Wageningen, oude krantenartikelen en resultaten van wetenschappelijke onderzoeken geven allemaal het leven door de jaren heen in dat deel van Nickerie.

Erfenis van 60 jaar SML in beeld.-.

De geschiedenis van het andere Wageningen begint bij Prof. W.F. Eijsvoogel. Deze cultuurtechnicus die verbonden was aan de Wageningse Landbouwhogeschool, was de geestelijke vader van de gemechaniseerde rijstbouw in Suriname. Eijsvogel had in 1948 een plan ontworpen om de vruchtbare en de onbewoonde kustvlakte van Suriname in cultuur te brengen. Voor de realisatie van dit plan ging een groep mannen in een korjaal de Nickerierivier op en zette op gegeven moment voet aan wal op naar wat later genoemd zou worden ‘Wageningen’.

Deze is vernoemd naar de toenmalige landbouwschool van Wageningen, nu Universiteit van Wageningen. Een stukje oerwoud werd open gekapt en enkele hutten werden neergezet. Hiermee was een aanvang gemaakt met het Wageningen project. SML zelf werd in 1949 opgericht. De gehele concessie is 52.000 hectare groot en verdere ontwikkeling van het gebied leidt tot het inzaaien en bespuiten van padie. Aanvankelijk ging dat met rupstrekkers en al spoedig werden vliegtuigen ook ingezet.

Wageningen werd op gegeven moment het laboratorium van de Universiteit van Wageningen. Er was een hoge opbrengst en het project kreeg enorme bekendheid in de wereld mede dankzij de langwerpige rijstkorrel die toen ontwikkeld is. SML had onder andere een eigen drogerij, silo’s, pellerij, hospitaal, school en hotel met de naam De Wereld. Het hotel onder deze naam stond en staat in Wageningen Nederland. Bij het 25-jarig bestaan van SML werden drie nieuwe rijstrassen gepresenteerd en één van de rassen krijgt de naam Ceysvoni, als eerbetoon aan prof. W.F. Eijsvoogel.

Aparte samenleving Het was Leo Eppink zijn idee om met deze tentoonstelling te komen. Eppink was als student in Suriname in de bloei periode van de SML. Volgens Backus is vanuit Suriname het verzoek gekomen om de tentoonstelling ook daar naartoe te brengen. Dit verzoek zal door het museum ingewilligd worden. Hoewel er in beide landen een Wageningen bestaat zijn de contacten op stedelijk niveau er niet. Alle contacten tot nu toe met Wageningen Suriname zijn informeel en zijn daarbovenop meer persoonlijke contacten die de oud-medewerkers in Nederland met hun oude vrienden in Suriname onderhouden.

Lambers juicht toe als deze contacten een duurzame en formele basis zouden kunnen krijgen. De reünie zou een begin daartoe kunnen zijn. Het doel om met deze tentoonstelling meer bekendheid te geven aan de inwoners van Wageningen, dat er ook in Suriname een Wageningen bestaat, is voor een belangrijk deel gehaald. Backus geeft aan dat de meeste bezoekers dit niet wisten. “De mensen vroegen waar hebben jullie het over en we legden ze uit waar het om gaat” zegt Backus.

De “nieuwsgierigheid”zit er ook bij de Wageninners om meer te weten over hun naamgenoten in Suriname. Bij het bezoeken van de tentoonstelling zien ze ook bekende namen van plaatsen die ook in Nederland zijn. Het bekende Hotel De Wereld is één van ze. Lambers heeft rond 1964 zo’n half jaar als praktijk student op Wageningen gewerkt. Verder was hij van 1993- 1999 werkzaam in Nickerie bij het opzetten van Anne van Dijk Rijstonderzoekscentrum Nickerie (ADRON). Lambers was primair in Nickerie voor het geven van een doorstart aan de SML voor wat de landbouw onderzoekingen betreft.

Deze doorstart met ADRON is uiteindelijk elders op een andere locatie dan die van de SML gekomen. “Wageningen was een soort laboratorium voor de universiteit hier in Nederland” geeft Lambers één van de belangrijke momenten van Wageningen Suriname aan. Allerlei wetenschappelijke onderzoekingen werden gedaan voor de landbouw. Landbouwkundigen konden heel veel praktijk ervaring daar opdoen. Het dorp was in 1964, toen Lambers daar als student aankwam, behoorlijk geïsoleerd. Alleen het gebied Post Utrecht stond er nog.

Hotel De Wereld was al in de beginfase neergezet om vooral studenten en andere gasten te huisvesten.“Een samenleving met een eigen karakter en een eigen manier van ontwikkeling” waren de eerste dingen die Lambers toen opviellen. Heel Wageningen was van de SML die vanaf toen al in een stichtingsvorm opereerde. De auto’s die daar rondreden hadden geen kentekenplaten, omdat het gebied aan de SML toebehoorde en het kopen van nummerplaten als overbodig werd gezien. In de regentijd was het vanwege de slechte staat van de wegen voornamelijk watertransport. Het heel verkeer concentreerde zich dan te water en de irrigatiewegen werden daarvoor gebruikt om de plaats van bestemming te bereiken.

“Een samenleving apart”, drukt Lambers zich uit door onder meer aan te geven dat dezelfde samenleving met elkaar voor het bedrijf werkte en na diensttijd met elkaar een sociaal leven had. Dat de directeur van SML defacto de functie had van de burgemeester (districtscommissaris) bestempelt Lambers ook als uniek. “Op het werk, voor en na de werktijden kwam je dezelfde mensen tegen”zegt Lambers. De ontwikkeling van de SML en daarmee ook die van Wageningen, waren in de zestiger jaren op een hoog punt. De mechanisatie was sterk ontwikkeld en toen al bewezen combines hun nut voor de rijstsector.

Ook werden vliegtuigen ten behoeve van deze sector ingezet. Het bedrijf kende vele bedrijfsleiders en onderling werd een gezonde competitie gehouden wie de meeste productie zou halen. Een troffee was onder meer hieraan verbonden en de oud-medewerkers van Wageningen hebben de toen verkregen trofeeën voor de tentoonstelling beschikbaar gesteld.

Deze aparte samenleving had ook een uitgangsleven, zegt Lambers. Onder meer waren er speciale filmgelegenheden. Het uitgangsleven was afhankelijk van de wijze waarop het personeel hun inkomen van het bedrijf kreeg. Er waren dagloners, weekloners, fourth nighters en maandloners. De maandloners hadden Hotel De Wereld waar ze gingen borrelen en het heel sociaal leven speelde in dezelfde kringen af als op de werkplaats. De sociale controle in deze samenleving was ook erg hoog en iedereen lette zo’n beetje op elkaar. “Ik ga sporten” was een gedekte vocabulaire wanneer de man op zoek ging naar een vrouwelijke date.

Feesten was het haast altijd wanneer de student weer naar Nederland zou vertrekken. Dan moest een afscheidsfeestje worden gehouden, waar het bier zeker niet bij ontbrak. De reis vanuit Nederland naar Wageningen kostte toen ongeveer 665 Nederlandse gulden. “Enorm veel”, zegt Backus. SML was één van de instanties die deze reis voor de studenten subsidieerde. Evenals nu het geval is, was de bevolkingssamenstelling van Wageningen ongeveer hetzelfde als nu. Javanen, Hindostanen en Creolen en in mindere mate inheemsen.

Triest

De enorme ontwikkeling van SML en Wageningen was ook bewonderenswaardig bij het staatshoofd van Nederland. Koningin Juliana, prins Bernhard en prinses Beatrix (nu koningin) brachten er zelfs een bezoek aan Wageningen om zelf die ontwikkeling van dichtbij te aanschouwen. “Het is triest”, reageert Lambers op wat van het andere Wageningen nu voor de bewoners is achtergebleven en op het failliet gaan van de SML. Triest vindt hij het vooral voor de bewoners die zich daar blijvend hebben gevestigd, omdat deze in de sociale ellende verder moeten.

Anderzijds zijn de successen van SML en Wageningen voortgebouwd. “Alleen zijn die 40 kilometer verder naar het westen verplaatst”. Hij noemt in dit kader het nogsteeds gebruiken van combines in de rijstsector, het nog steeds gebruiken van het vliegtuig voor de inzaai van padie en de voortzetting van het ontwikkelen van nieuwe rijstrassen door ADRON. “De methodes die toen ontwikkeld zijn staan nog altijd ten dienste van Suriname”, ziet Lambers als een groot plus punt.

“Je kan de geschiedenis nooit exact herhalen”, reageert Lambers op de vraag als het andere Wageningen al dan niet middels een samenwerking van de Nederlanders weer in de oude glorie teruggebracht kan worden. Hij vindt wel dat de contacten vaste vorm moeten krijgen en van daaruit gekeken kan worden naar samenwerkingsmogelijkheden.-.

Bron/Copyright:

Nickerie.Net / de Ware Tijd

27-07-2009

WWW.NICKERIE.NET

E-mail: info@nickerie.net

Copyright © 2009. All rights reserved.

Designed by Galactica's Graphics