Waar
het Bigi Pan Bijzonder Beheersgebied ligt.
Estuariene zone, ten noorden van de oost-west rivier.
De noordgrens ligt op zee, op een lijn waar de diepte van
het water bij eb niet
meer dan 6 m is.
Het Bijzonder Beheersgebied heeft een landoppervlak van
ongeveer
68.000 ha. en een even groot oppervlak aan zeewater.
Van het landoppervlakte is ongeveer 15.000 ha
.ingepolderd voor rijstbouw.
Op een klein oppervlak wordt ook veeteelt bedreven.
Het Bijzonder Beheersgebied is genoemd naar Bigi Pan, de
grootste (open water )
lagune binnen het gebied en ook de grootste van Suriname.
De Bigi Pan via het
Jamaerkanaal in verbinding met de Nickerierivier.
Domein-grond ter beschikking gesteld van het Ministerie
van Natuurlijke
Hulpbronnen. Deze ter beschikkingstelling is geschied
middels een
Ministeriele Beschikking : No 4423 / 0880 DD. December 30, 1987
van de
Minister van Natuurlijke Hulpbronnen en Energie.
Het beheer is geplaatst in handen van de Dienst ‘s Lands
Bosbeheer ( LBB )
met het doel om het op een verantwoorde manier te
gebruiken, m.a.w.
zonder de ecologische functies van het gebied te
vernietigen.
De delen van het Bijzonder Beheersgebied die reeds aan
derden in eigendom, huur
of concessie zijn uitgegeven, vallen niet onder het
beheer van LBB.
Een Bijzonder Beheersgebied, in het engels “ Multiple-use
Management Area “,
is een gebied waarvoor een speciale vorm van beheer door
of vanwege de Overheid
gewenst is. In zo een gebied mogen verscheidene
commerciële activiteiten
(zoals visserij, landbouw, aquacultuur ) ontwikkeld en
uitgevoerd worden, echter op
zo een manier dat de productiviteit en de hulpbronnen van
het gebied in stand blijven
en dat de opbrengst gegarandeerd blijft.
getijdenwerking ( eb en vloed ) staat en waar menging van
zeewater ( afkomstig van de
zee ) met zoetwater (afkomstig van het land ) plaats
vindt.
Twee zaken zijn hierbij zeer balangrijk :
1.
de getijdenwerking moet ongestoord plaats vinden, en
2.
er moet voldoende zoetwater naar het gebied kunnen
stromen.
de getijdenwerking staat, heeft het gebied daardoor een
schommelend zoutgehalte en een
wisselende waterdiepte. Planten en dieren, die in een
estuarien gebied voorkomen,
zijn geheel aangepast aan deze veranderende milieu
omstandigheden.
Een van de kenmerken van estuariene gebieden is dat ze
heel productief zijn.
Ze behoren op één na, tot de hoogst productieve gebieden
van de wereld.
Estuariene gebieden zijn tevens ook zeer kwetsbaar. En
dit komt juist door hun hoge
productiviteit, die gemakkelijk tot overexploitatie van
die gebieden leidt.
Kennis van het functioneren van estuariene gebieden is
dus zeer noodzakelijk wil men
deze gebieden duurzaam gebruiken en voor de toekomstige
generaties behouden.
Tot ons estuariene gebied behoren modderbanken,
zandstranden, mangrovebossen,
rivier- en kreekmondingen, brak tot zoetwater zwampen en
zwampbossen, pannen
( open water lagunes ) zand- en schelpritsen.
In het Bigi Pan Bijzonder Beheersgebied komen al deze
elementen voor.
Van de pannen zijn behalve de Bigi Pan ook bekend de Bonflat, Fraser Pan,
Langa Pan, Bradi Pan, Bladholo Pan, Kaaiman Pan, Fodo
Pan.
In het bijzonder Beheersgebied komen ook een vijftal
terpen voor.
Dat zijn nature verhoofde stukken land midden ineen zwamp
die als woonplaats
gebruikt werden. Een van de terpen, de Hertenrits, is tot
natuurreservaat verklaart.
Daar zijn resten van menselijke bewoning uit de
Pre-Columbiaanse periode gevonden.
waardeloze arealen geschikt voor het storten van afval.
Pas na dure inpoldering en
ontzilting kon zo’n gebied als landbouw- en
bewoningsgebied waarde krijgen voor
de gemeenschap. Nu is men echter tot het besef gekomen
dat estuariene gebieden een
grote waarde hebben. Ze vervullen daarbij niet alleen
heel belangrijke ecologische
functies, maar economische en culturele leven van de
mens.
We kunnen de volgende waarden van het estuariene gebied
noemen :
( primaire productie ) dat als voedsel dient voor
microben en een groot aantal kleine
dieren. Deze vormen weer voedsel voor grotere dieren.
Estuariene gebieden hebben
daarom enorme hoeveelheden vissen, garnalen, vogels,
krabben en andere, grotere dieren.
De hoge productiviteit van de estuariene zone is mogelijk
doordat :
1.
de mangrovebossen voortdurend bladeren produceren die,
wanneer ze afvallen,
de basis vormen van het
ingewikkelde voedselnetwerk van het estuarinen gebied.
2.
Het estuariene gebied relatief is : het zonlicht kan tot
de bodem doordringen waardoor
de fotosynthese tot daar kan
plaats vinden;
3.
Door de getijdenbeweging het water constant in beweging
is waardoor de
voedingstoffen
geen kans krijgen naar de bodem te zinken. Door het bewegende
water worden
de voedingstoffen ook verspreid over het gehele estuariene gebied.
4.
De bodem uit klei bestaat. Klei houdt voedingstoffen vast
waardoor deze niet
Gemakkelijk weg naar zee kunnen
stromen.
De aanwezigheid van vogels in het estuariene gebied kan
ook indirect voordelen voor
de productie van
vis hebben door hun uitwerpselen. Wanneer een tekort aan
mineralen zoals fosfaten en nitraten de primaire
productie zou belemmeren, kunnen de
uitwerpselen van de vogels de groei van algen ( groene
wieren ) bevorderen.
Deze algen vormen voedsel voor veel vissen.
Tot de detrituseters (detritus = verteerd
plantenmateriaal )behoren organismen die van
verteerde bladeren en van uitwerpselen leven, zoals
garnalen, krabben, waterwantsen,
wormen, schelpdieren, tilapia.
Tot de secundaire consumenten behoren larven en jonge
exemplaren van o.a. trapun,
snoek, wet-weti,zeekubi,kupila,pani, barbaman, jarabaka.
Ook andere dieren als
zwemkrab, snip, krabdagu.
Tot de tertiaire consumenten behoren volwassen exemplaren
van trapun, daguboi, noek,
ban-ban, wet-weti,, kandratiki. Ook andere diersoorten
als rode ibis, sabaku, galin.
Zoals in het schema te zien is, maakt de mens gebruik van
alle schakels in de voedsel-
keten.
Veel vogelsoorten die in het Bigi Pan Bijzonder
Beheersgebied voorkomen, zijn
migrerende of trekvogels. Vooral snipjes, die bij
honderdduizend langs de kust,
op de modderbanken en in de daar achter gelegen zwampen
te zien zijn.
Ze broeden hier niet. Ze gaan naar de Verenigde Staten
van Amerika en Canada om er
te broeden. Een klein deel gaat naar het zuidelijk deel
van Zuid-Amerika.
Gedurende periode dat ze hier zijn stoppen ze zich vol
met voedsel om dan regelrecht,
zonder tussenstop, naar hun broedplaatsen in
Noord-Amerika te vliegen.
kunnen. Ze blijven tot ze halfvolwassen zijn en keren dan
naar de zee terug waar ze
volwassen worden en eieren leggen. Op weg terug naar zee
worden veel van deze garnalen en vissen door vissers gevangen.
terecht waar garnalen en zeevissen van ze leven. De grote
vis- en garnalenrijkdommen
langs de kust zijn in zeer grote mate afhankelijk van
voedsel uit het estuariene gebied.
zoete water
De mangrovebossen
beschermen de kust tegen golven waardoor ook het zoetwater gedeelte beschermd
wordt tegen de zee.
Het estuariene gebied
is in staat om plotselinge veranderingen in het milieu op te vangen.
zo kan het estuariene gebied onder bepaalde
omstandigheden menselijke afvalstoffen
opnemen en verwerken tot nuttige producten.
gehouden
wordt.
garnalen geproduceerd die in de zwampen, in
riviermondingen en langs de kust
gevangen en op de markt gebracht worden. Er zijn in het
Bigi Pan Bijzonder
Beheersgebied momenteel ruim 130 vissers voltijds bezig
vis te vangen.
De vissers zijn als volgt onderverdeeld:
Kustvisserij: ongeveer 45 personen.
Riviermondvisserij: ongeveer 50 personen.
Pannenvisserij: ongeveer 35 personen.
Van het Bigi Pan Bijzonder Beheersgebied zijn ruim 30
commerciële vissoorten en
2 garnalensoorten bekend. De vissen zijn niet alleen voor
de lokale markt bestemd, maar
worden ook geëxporteerd, vaak als gedroogde vis.
Vissers maken gebruik van de volgende vismethoden:
Bij de kustvisserij, ook genoemd de S.K. zeekustvisserij,
wordt de drijfnetvisserij
toegepast. Hierbij worden lange netten gebruikt waar aan
de bovenkant drijvers en aan
de onderkant stukken lood zijn bevestigd. Op geregelde
tijden wordt het net opgehaald.
Vissen die hier gevangen worden zijn o.a.: jara-baka,
kupila, bang-bang, sarki,kandratiki.
In de riviermonding vist men zowel op vissen als op
garnalen.
Bij deze riviermondingvisserij gebruikt men de volgende
vismethoden:
1.
lijnvisserij.
Hierbij wordt aan een lange lijn twee tot drie honderd haken met aas
vastgemaakt. De rivier vaart
steeds heen en weer langs de lijn om de vis van de
haak te halen en nieuw aas aan
te zetten.
Met de lijnvisserij vangt men
o.a. kudoku, kupila, barbamang, kati.
2.
fuiknetvisserij.
Met deze methode vist men op garnalen, waarbij van de vloed-
en
ebstroom gebruik wordt gemaakt. Een serie fuiken ( te vergelijken met grote
slurven
) wordt naast elkaar gezet. Ze zijn ongeveer 7m lang en 3m breed bij de
opening
en worden aan twee palen bevestigd. De twee soorten garnalen die men
hier
vangt zijn seabob en wetibere.
3.
Jagi –
jagi methode. Deze methode komt overeen met die welke wordt toegepast
voor het vangen van garnalen.
Alleen zijn hier de fuiknetten wijder en langer
( 5m breed en ongeveer 20 m
lang ). Door het geduld van het heen en weer
schuddende stokken waaraan de
fuiknetten zijn vastgemaakt, worden de vissen als
het ware de netten binnen
gejaagd. Vandaar de naam jagi – jagi.
Met deze methode vangt men o.a.
dagutifi ( wet’ weti ), kodoku, koeras, botervis,
Kandratiki.
worden deze netten, soms van enkele honderden meter lang,
‘s avonds uitgezet.
De kieuwnetten worden ‘s morgens opgehaald en geleegd.
Men vangt hier o.a.: tilapia,
Trapun, snoek, kwi-kwi, pataka, krobia, dagu-fisi,
wet-weti, kweriman, aarder.
We hebben gezien dat door de hoge biologische
productiviteit er in het estuariene gebied,
dus ook in het Bigi Pan Bijzonder Beheersgebied, veel
vis, vogelsoorten en andere
grotere dieren voorkomen. Een aantal van de vogelsoorten
en andere grotere dieren zijn
de vogels jaagt men in het Bijzonder Beheersgebied vooral
op eenden, zoals skurki, anaki, bosdoks, bluewing,. Verder jaagt men op
papegaaien en snipjes. Wat de zoogdieren betreft, jaagt men vooral op herten (
strandhert ) en kapuwa’s.
De parwabomen hebben
veel nectar, die door honingbijen in honing wordt omgezet.
Momenteel is er helaas niemand in het Bigi Pan Bijzonder
Beheersgebied die aan
bijenteelt doet. De vroegere imkers zijn naar een ander
gebied verhuisd, waarschijnlijk
omdat het parwabos daar gemakkelijk bereikbaar is.
De grote
vogelrijkdommen van het estuariene gebied vormen een attractie voor toeristen.
vooral gespecialiseerde groepen zoals “ birdwatchers “ kunnen hier hun hart
ophalen.
Van deze mogelijkheid wordt momenteel in het Bigi Pan
Bijzonder Beheersgebied echter
nog te weinig gebruik gemaakt. Slechts enkele keren wordt
het Bijzonder Beheersgebied
door toeristen bezocht. Gezien de grote potentie van het
Bijzonder Beheersgebied voor het toerisme zal dit verder moeten worden
ontwikkeld. De Stichting Natuurbehoud
Suriname ( STINASU) met een van haar doelstellingen het
bevorderen van het
natuurtoerisme naar de natuurreservaten, zal hierbij een
voorhoede rol moeten spelen.
van wetenschappelijk onderzoek zeer aantrekkelijk. Niet
alleen onderzoek aan de vogels zelf, maar ook onderzoek naar de relatie tussen
vogels en van het estuariene gebied, dus ook van het Bigi Pan Bijzonder
Beheersgebied, te komen. Een dergelijk onderzoek kan
bijvoorbeeld belangrijk zijn voor de jacht o.a. voor het
vaststellen van de juiste jachtseizoenen.
Het vermogen van het
estuariene gebied om afvalstoffen op te nemen en zelf tot bruikbare stiffen te
verwerken, maakt het mogelijk dat er menselijk afval
(van o.a. beerputten) kan worden gestort zonder schade
aan het gebied toe te brengen.
In Nickerie gebeurt het lozen van dit afval in het
Nickerie rivier bij de sluis te Hazzard.
Tot nu toe zijn er geen schadelijke neveneffecten
waargenomen.
zeewering en beschermen de lust tegen afslag dat door
golfslag uit zee veroorzaakt wordt. Wanneer men deze bossen verwijdert, zal een
kunstmatige dam of dijk gebouwd
en onderhouden moeten worden, hetgeen veel geld gaat
kosten. Ga maar na hoe vaak de
zeedijk van Nieuw Nickerie door de zee kapot wordt
geslagen en hoeveel geld het niet
kost om deze telkens weer te repareren. Hetzelfde geldt
ook voor de dijk van Totness in Coronie. Door de mangrovebomen wordt de kust
kosteloos beschermd.
Mangrovebossen hebben nog een andere belangrijke functie.
Ze vervullen namelijk een
essentiële rol in het voortbestaan van vele soorten
watervogles, doordat ze aan deze vogels geschikte rust- en broedplaats
verschaffen. De rode ibis, de kleine zilverreiger,
de blauwe reiger en de dikkop maken vooral in deze bossen
hun nest.
Tijdens een kustvlucht die onlangs is uitgevoerd, zijn in
het Bigi Pan Bijzonder
Beheersgebied 5 vogelkolonies waargenomen nl. 1
broedplaats van blauwe reigers,
3 rust- en broedplaats van de kleine zilverreigers en 1
broedplaats van rode ibissen.
Deze rust- en broedplaatsen veranderen geregeld van
plaats omdat vooral jong parwabos
hiervoor wordt gekozen.
Mangrovebossen verschaffen ook hout aan vissers voor het
roken van vis. Vissers kappen er ook stokken om hun visnetten aan te bevestigen
en ook het maken van verschoeiingen.
Het hout is erg duurzaam.
Bigi Pan Bijzonder Beheersgebied als hun voedselgebied
gebruiken, is dit areaal, samen
met de natuurreservaten Coppenamemonding en Wia Wia, op 4
maart 1989 opgenomen
in het “ Western Hemisphere Shorebird Reserve Network “. Dit is
een netwerk van gebieden op het westelijke halfrond die door de migrerende
watervogels (zoals snipjes)
als broedplaats of als voedselplaats worden gebruikt.
Op de zelfde datum, ook samen met de natuurreservaten
Coppenamemonding en
Wia Wia, is het Bijzonder Beheersgebied ook als
tweelingsreservaat verbonden
(“ getwind “) met de Shepody Bay in de provincie New
Brunswick in Canada.
Het Bigi Pan Bijzonder Beheersgebied heeft dus
internationale erkenning gekregen.
Het voordeel hiervan is dat men gemakkelijker
buitenlandse fondsen kan krijgen voor
projecten die gericht zijn op de bescherming en behoud
van het gebied.
rondom het Bijzonder Beheersgebied plaats die het goed
ecologisch functioneren van het
gebied in gevaar kunnen brengen. Van activiteiten die in
het verleden hebben plaats gehad, zijn de negatieve effecten nu nog te zien.
Activiteiten die een
negatieve invloed hebben zijn :
1.
Rijstbouw
Op grote schaal wordt
er zowel binnen het Bijzonder Beheersgebied als in het omringende land rijst
verbouwd en vindt er nog steeds uitbreiding van rijstarealen plaats
legaal, maar soms ook illegaal.
Rijstbouw kan voor het Bijzonder Beheersgebied een gevaar
vormen, omdat er :
a.
voor de rijstbouw veel zoetwater nodig is, hetgeen van
het Bijzonder
Voldoende mate naar het
estuariene gebied moet kunnen toestromen wil een
estuarien gebied goed
functioneren. Wanneer hieraan niet wordt voldaan, dan zal ook niet het juiste milieu in stand kunnen blijven en zal
een goed functioneren niet
mogelijk zijn.
b.
giftige stoffen (bestrijdingsmiddelen) worden gebruikt
die als ze het
Bijzonder Beheersgebied binnen
komen, daar grote schade kunnen aanrichten.
Deze stoffen kunnen bij
bespuiting vanuit de lucht of met irrigatiewater het gebied binnen komen. Deze
giftige stoffen doden allerlei organismen en kunnen zo het natuurlijk evenwicht
verstoren dus ook het goed functioneren.
c.
ook meststoffen in het Bijzonder Beheersgebied kunnen
binnenkomen. Meststoffen kunnen leiden tot algenbloei, d.i. massale bloei van
algen. Door deze
bloei wordt veel
zuurstof gebruikt waardoor er een tekort
aan zuurstof in het water ontstaat. Dit verschijnsel noemt men met een vreemd
woord “eutroficatie”.
Ook hierdoor kan het evenwicht
worden verstoord en dus ook het goed functioneren.
2.
Wegaanleg
Het weggedeelte tussen
Burnside en Wageningen (ongeveer 32 km lang en aangelegd in 1964) is dwars door
het estuariene gebied gebouwd, zonder dat men eerst onderzoek heeft gedaan
welke gevolgen deze weg op dit gebied zou hebben. De weg blokkeert de
vrije toevoer van zoetwater naar het Bigi Pan Bijzonder
Beheersgebied. Het gedeelte ten
noorden van de weg is daarom nu zouter geworden en de
oorspronkelijke flora en fauna
is verdwenen. Er zijn open pannen ontstaan en hoge delen
raken begroeid met de zout-
verdragende parwa. Ook zijn de zoetwater vissen als
pataka, snoek en krobia vrijwel
verdwenen. Hier heeft een stuk vernieling van het Bigi
Pan Bijzonder Beheersgebied
plaats gevonden, dat een verlies aan inkomsten van een
groot aantal mensen te gevolge
heeft gehad.
Om het Bijzonder Beheersgebied enigszins te herstellen
heeft men bij de reeconditionering van dit weggedeelte in 1993 een aantal
duikers onder de weg geplaatst om weer zoetwater
naar het gebied te laten stromen.. Het is te hopen dat
het Bijzonder Beheersgebied zich na
enkele jaren volledig zal herstellen. Bij sommige mensen
blijft echter de vraag of dit
inderdaad zal gebeuren.
We hebben gezien dat
het estuariene gebied, dus ook het Bigi Pan Bijzonder Beheersgebied, een aantal
belangrijke functies vervult.
Een van deze functies, die voor de mens belangrijk is, is
de productie van eiwitten in de
Vorm van vis, garnalen, krabben, vogelszoogdieren. Ook
wordt er veel honing geproduceerd. Een groot aantal personen vindt hun bestaan
in de visserij.
Vis wordt niet alleen voor lokaal gebruik gevangen, maar
wordt ook geëxporteerd.
Het Bigi Pan Bijzonder Beheersgebied speelt dus een
belangrijke rol in de economische
ontwikkeling van het land en ook in het sociaal-culturele
leven van de lokale bevolking.
We hebben verder gezien dat het estuariene gebied, dus
ook het Bijzonder Beheersgebied, deze functies slechts zal kunnen vervullen als
er geen verstoringen
optreden, m.a.w. wanneer het gebied zo veel mogelijk in
haar natuurlijke staat behouden
blijft.
We leren ook dat het Bigi Pan Bijzonder Beheersgebied aan
veel gevaren bloot staat.
Het wordt vooral bedreigd door de uitbreidende rijstbouw.
Vernietiging van het Bigi Pan
Bijzonder Beheersgebied zal betekenen: achteruitgang of
vernietiging van de vis- en de
Garnalenvangst in het Bijzonder Beheersgebied en op zee.
We moeten beseffen dat omzetting van het estuariene
gebied tot rijstkanaal een korte
Termijn belang dient en dat slechts een heel klein deel
van de bevolking er direct profijt
van heeft. Wanneer het estuariene gebied intact gehouden
wordt, wordt lange termijn
belang gediend. Men kan tot in lengte van dagen aan vis-
en garnalenvangst doen, zonder
dat men een cent hoeft te stoppen in de voeding van de
vis end de garnalen.
Deze worden als het ware gratis aan ons geleverd.
1.
Er moeten geen uitbreiding van rijstarealen meer plaats
vinden binnen het
2. Er moeten ook geen rijstarealen komen
in een strook van minstens 2km breedte ten
zuiden van het weggedeelte Burnside-Wageningen. Deze strook moet dienen
als reservoir van
zoetwater ten behoeve van het Bijzonder Beheersgebied.
3.
Er moet geen lozing van irrigatiewater naar het Bijzonder
Beheersgebied plaats
Vinden. Irrigatie
kan giftige stoffen bevatten.
4.
Er moet geen storting van grote hoeveelheden menselijke
afval ineen in het
Bijzonder
Beheersgebied plaats vinden.
5.
De vrije toevoer van zoet water naar het Bijzonder
Beheersgebied moet rijkelijk
plaats kunnen vinden.